Киска муддатли инвестициялар хисоби ва аудити

Узоқ муддатли инвестициялар- 1 
йилдан кўп 
Даврига кўра инвестицияларнинг турлари 

---

13 
етиштириб бериш, ишлаб чиқариш инфраструктурасига ажратиш сингари 
қиммат турадиган жараёнларга давлат сектори бюджетидан етарли маблағ 
бериш 
билан 
чекланиши 
керак. 
Бундан 
ташқари 
иқтисодий 
мустаҳкамликни таъминлаш ва фан-техника тараққиётини тезлаштириш 
жамоат ишлаб чиқариш соҳаларини соғломлаштириш, қолоқ туманлар 
ижтимоий инфраструктурасини индустрлаштириш ҳамда яхшилаш 
мақсадларида иқтисодиётни устивор соҳалари давлат томонидан ссудалар 
ва субсидиялар кўринишида ёрдам бериши мумкин; 
- 
чет эл фуқаролари, юридик шахслар ва давлат томонидан чет эл 
инвестициялари бериш йўли билан ;
- 
мулкка эгалик қилиш ҳуқуқига, бекаму-кўст хўжалик юритиш ёки 
оператив равишда бошқариш ҳуқуқига, шунингдек, даромадлар манбаига 
жамғармаларга эга бўлган ва қарзга бериладиган ҳамда жалб этиладиган 
маблағлагларни олиш ҳуқуқидан фойдалана оладиган ва чет эл 
фуқаролари, юридик шахслари, шунингдек ажнабий давлатлар ажратиш 
йўли билан. 
Инвестор инвестиция объектлари ва натижаларига, жумладан, 
реинвестициялар ва савдо ишларига эгалик қилиш ва уларни ўз 
ихтиёридан киритиши ҳуқуқига эгадирлир. Инвестицион фаолият 
объектларининг ўзаро муносабатлари, шартномалар билан тартибга 
солинади.
Агар корхона маблағларига қўйилган қимматли қоғозлар фонд 
биржаларида муомалада бўлмаса ва бозор котировкасига эга бўлмаса, у 
ҳолда аудитор бундай қимматли қоғозларни сотиб олишда вужудга 
келадиган хавф-хатарларни баҳолаши зарур. Бунда аудитор қимматли 
қоғозларнинг ҳақиқий сотиб олиш баҳосини уларнинг даромадлилигини 
таҳлил қилишда асос бўладиган муқобил курси билан қиёслаши зарур. 
Афсуски, бизнинг амалиётимизда даромадлиликни бундай таҳлил қилиш 
ўтказилмаяпти. Шуни инобатга олган ҳолда, қимматли қоғозлар бозори 
ривожланган мамлакатлар тажрибасидан фойдаланиш мумкин. 

---

14 
Бу қуйидагиларни кўзда тутади: 
- солиқлар чегириб ташланганидан сўнг таққосланувчан, тасодифий, 
вақти-вақти билан ўзгариб турмайдиган даромад миқдори аниқланади. Бу 
миқдор битта акцияга ҳисоблаб чиқарилади; 
- таққосланаётган корхоналар акциялари бозорининг ўртача 
фойдалилигига йўналтирилган фойда мультипликатори ҳисоблаб 
чиқарилади. Корхонада эмитентнинг молиявий ҳисоботи йўқ бўлса, бундай 
таҳлилни ўтказиш имкони бўлмайди. Аудитор бу ҳолда биржада котировка 
қилинмаган акцияларга инвестициялар қилиш ҳақида қарор нимага асосан 
қабул қилинганлиги, корхона раҳбарияти ва ички аудиторлик хизмати 
томонидан ҳисоботлар ва эмитентнинг ҳозирги ва келажакдаги молиявий 
ҳолати таҳлил қилинганлиги билан ҳам танишиши зарур. 
Молиявий инвестициялар инфляция шароитида пул маблағлари 
қадрсизланишининг олдини олиш, қўшимча даромад олиш ва бошқа 
корхона фаолияти устидан назорат ўрнатиш мақсадида амалга оширилади. 
Инвестицион фаолиятни маблағ билан таъминлаш ҳар хил маблағлар 
ҳисобига амалга оширилади: ўзига қарашли ва жалб этилган маблағлар, 
белгиланган тартибда чиқарилган қимматбаҳо қоғозлар, акциялар, 
облигациялар, депозит сертификатлари, опционлар,заёмлар ва бошқалар 
шулар жумласидандир.