Kitob-bola-asal-loviya-anor-rasul-lochin-nina-anjir-rohat-tarozi

O’YINLAR
Ma’lumki, hozirgi kunda ta’lim jarayonida interfaol metodlar, yangi pedagogik texnologiyalar keng qo’llanilmoqda. Shu sababli darslarda ham yutuqlar talaygina bo’lib qoldi. Lekin hamisha ham samarali darslarni to’g’ri tashkil etilayotganiga guvohi bo’lmayapmiz. Darslarni to’g’ri tashkil etish bilan birgalikda ularning qiziq o’tishi ham nazardan chetda qolmasligi lozim. Bunda bizga yangi metodik o’yinlarning o’rni seziladi. Biz quyida shunday metodik o’yinlarni bir nechtasini keltirishni lozim topdik:
So’zlar zanjiri METODIK O’YINI
O’yin shartiga ko’ra har bir so’z aytilganida oxirgi harfiga yangi so’z aytish lozim bo’ladi. Bunda birinchi bo’lib o’qituvchi bitta so’z aytib boshlab beradi. Bu o’yin juda sodda bo’lib, kichikroq sinf o’quvchilari uchun mo’ljallangan. Shuni unutmaslik lozimki, bu usulda o’yin o’ynash mashqi bir so’z turkumi doirasida bo’lishi ham mumkin. Bu holatda yuqori sinf o’quvchilari ham o’ynasa bo’ladi. Masalan, bir so’z turkumi doirasida:
Ot so’z turkumiga;
Kitob-bola-asal-loviya-anor-rasul-lochin-nina-anjir-rohat-tarozi....
Fe’l so’z terkumiga;
Keldi-ilmoq-qayirish-shoshgan....
Bu o’yinning ikkinchi usuli ham bor. O’yinning boshlanishida bir so’z aytiladi va aytilgan so’zning oxirgi bo’g’iniga so’z topish lozim, keyin ikkinchi so’zning oxirgi bo’g’iniga. Shu zaylda davom ettirib borib o’yin so’ngida oxirgi so’z iloji boricha birinchi so’zning bosh bo’g’ini bo’lishi lozim. Misol:
Maktab-tabiat-atrof-oftob-obod-odob-obid-idrok…..


Ha-yo’qMETODIK O’YINI
O’yinning asosiy sharti javob beruvchi o’quvchi tezlikda ha yoki yo’q tarzida javob berishi lozim. Bunda o’qituvchi (yoki o’quvchi) tomonidan oldindan tayyorlab qo’yilgan savollar ketma-ket o’qiladi yoki aytiladi. Savollar og’zaki tartibda bo’lishi, savol berish bir necha o’quvchi tomonidan amalga oshirilishi ham mumkin.
Takrorlash darslarini o’tayotgan mahalda savollar tuzish bir oz yengil bo’lib bir necha mavzulardan tuzilishi ham mumkin. Bunda qiyinchilik javob berayotgan o’quvchiga tushadi. Lekin savol-javoblar tezkor bo’lgani uchun savollarni osonroq tuzish maqsadga muvofiqdir.
Bu o’yinda 2 kishi (ikki o’quvchi yoki o’qituvchi va o’quvchi) ishtirokida amalga oshiriladi. Javoblarning so’roqlari -mi so’roq yuklamasi yordamida tuziladi. O’yin asosan dialog tarzida o’tadi. Shuning uchun o’yin harchand qiziq bo’lsada (ayniqsa, liderlar uchun) dars jarayonida tez-tez faqat qisqa vaqt ichida o’tkazilishi taklif etiladi.

1. 
   Otlar ikkiga bo’linadimi? -ha
   
2. 
   5 ta kelishik qo’shimchasi bormi?– ha
   
3. 
   –na qaratqish kelishigi qo’shimchasimi? –yo’q
   
4. 
   Egalik qo’shimchasi otlarga xos xususiyatmi? –ha
   
5. 
   –chi shaxs otni yasamaydimi? –yo’q.
   
6. 
   Qayer so’rog’i otlarga xosmi? – ha....
   

AvtobuschaMETODIK O’YINI
O’yinni maqollar yoki iboralar va bog’lovchilar mavzularida foydalanish samaralidir. Negaki, 8 nafar o’quvchiga bir xil topshiriq beriladi. Bu topshiriq: masalan, maqol aytish bo’lsa, 8 nafar o’quvchi ketma-ket avtobus bo’lib turib olishadi. Kim maqol aytolmay qolsa, yoki boshqalar aytgan maqolni qaytarib aytsa, aftobusdan tushib qolishadi. Shu tariqa qalganlar bilan o’yin davom etaveradi oxirigacha yetib kelgan zukko o’quvchi 5 ball bilan, undan oldingisi 4 ball bilan, undan oldingisi 3 ball bilan baholanadi.


Jurnalist bilan muloqotMETODIK O’YINI
O’yinni boshlash uchun oldindan tayinlab qo’yilgan o’quvchi jurnalist bo’lib turadi va u sinf o’quvchilaridan intervyu olish uchun tashrif buyuradi.
O’quvchilar bilan suhbatlashadi. Suhbat jarayonida har bir o’quvchi o’zlarini intervyu berayotgan siyosatchi(kim qaysi kasbga qiziqsa shu kasb egasi) tarzida tutishlari lozim. Bunda o’quvchilar o’zlarini buyuk shaxsdek his qola olishi, katta odamlardek muloqatda bo’la olishi, erkin so’zlay olishi lozim. Shuning uchun bu o’yinning shartini bir kun oldin berib yuborish va shartlarga o’quvchilar bir kun tayyorlanib kelishi lozim. Dars boshlangach o’quvchilar bilan bo’ladigan muloqot jonli bo’lishi kerak. Shu tariqa boshlangan darsda jurnalist quyidagicha savollar tuzib kelishi mumkin:
– O’zingizni tanishtirsangiz
– Men, Turg’unov Shuhratman
– Sizning kasbingiz?
– Hozirgi kunda bankda hisobchi bo’lib ishlayman.
– Sizga tanlagan kasbingiz yoqadimi?
– Ha, albatta, bu kasbga yoshligimdan qiziqaman sababi otam hisobchi bo’lishgan bu kasb menga ota kasb bo’lib, ularning ishlarini davom ettirayapman.
– Bu kasbni tanlashingizga sabab nima?
– Bu kasbni tanlashimga oilaviy muhit ta’sir qilgan bo’lsa kerak.
–Ustozlaringiz haqida so’zlab bersangiz.
– Mening ustozlarim juda ko’p bo’lib ularning samarali mehnatlari tufayli biz shogirdlari hozir shu ishlarda ishlab yuribmiz. Mening birinchi ustozim otam bo’lgan.Ulardan hisobchilik kasbiga bo’lgan muhabbatni o’rganganman.
– Siz bilan hali yani uchrashami. Hozircha siz uchun belgilangan joyga borib o’tirishingizni so’raymiz., xayr.
- Xayr.
Keyingi o’quvchi bilan muloqat boshlanadi…
Bu metodik o’yinlardan shunday xulosa kelib chiqadiki, dars jarayonida qo’llaniladigan har bir metodik qism darsga o’zgacha ma’no baxsh etadi.