Китоблар тўпланмаси

халифа.  «Буюк инсонлар ҳаѐти», 5-жузъ, 141-бет. 
 
10. Ҳамма кучини пана-панада раҳбар ѐки 
устознинг ўз ишига нолойиқ экани ҳақидаги сўзлар 
билан ўтказишга сарф қилиш 
 
Бундай одам ўз раҳбарининг «замонга мос келадиган дастури 
йўқлиги ѐки бирор янгилик пайдо қила олмаслиги, унда жамоатни 
бошқариш учун лаѐқат етишмаслиги» ҳақида хилватда суҳбат 
қуришни хуш кўради. Агар суҳбатдоши унинг бу фикрларини 
тасдиқлайдиган бўлса, у ҳаракатини давом эттириб, энди бошқа 
одам билан шу мавзуда суҳбат қуришга ўтади. Ваҳоланки, унинг 
ўзида ўртага ташласа бўладиган бирор таклиф ѐки дастур йўқ. 
Аммо ҳасад ѐ солиҳ амалдан зерикиш ѐки раҳбарликка ўчлик, 
ўзини кўрсатишга бўлган интилиш уни мана шу кўйга солган 
бўлади. Ёки бўлмаса, у ѐлғиз ўзи жамоатдан узилиб қолишни 
истамаганидан шундай ишларга кўл уради. Бундай кишилар устози 
олдида ўзини жуда мулойим тутади. Аммо бир-икки шериги билан 
холи қолса, уни ғийбат қилишга ўтади. Бу жуда ѐмон иллатдир.
* Суррий ал–Бағдодий айтадилар:
Амалларни бекор қилиб, қалбларни бузиб юбориш, бандани 

---

тезда ҳалокатга йўлиқтириш, давомли қайғу келтириш, 
ғазабни ўзига чақириш, риѐ, ўзига бино қўйиш, раҳбарликни 
яхши кўриб қолиш каби бахтсизликларга сабаб бўлишда банда 
ўзининг ким эканини билмаслиги ва бошқалар айбини 
қидиришидан ҳам кўра ѐмонроқ нарса кўрмадим.
Муҳаммад Рошид, «Ал–авоиқ», 148-бет.
* Ибн Қоййим ѐзадилар:
– Шариат ҳам, ҳикмат ҳам шуни тақозо этадики, 
ҳасанотлари кўп бўлган ҳамда дини Ислом йўлида кўп 
хизматлар қилган инсон баъзи майда хато-камчиликларга йўл 
қўйса, унга бошқаларга нисбатан кечиримлироқ бўлинади. Зеро,