Klinik laborator tashxislash va tekshiruv usullari

Retikulotsitlar (reticulocytus)
Norma 0,5-1,2% (3 0 -7 0 x l0 9/l)
Retikulotsitlar morfologiyasi va vazifalari
Retikulotsitlar - yosh eritrotsitlar bo‘lib, normoblastlar yadrosini 
yo‘qotganidan 
so‘ng 
paydo 
bo‘ladi. 
Retikulotsitlar 
supravital 
bo‘yalganda namoyon bo‘luvchi, donali-to‘rli substansiyaga ega.
38

---

Donali-to‘rli strukturalar endoplazmatik to‘r, RNK saqlovchi ribosoma 
va mitoxondriya qoldiqlarini tutishi elektron-mikroskopik aniqlangan. 
Retikulotsitlarda ma'lum darajada oqsil (globina), gem, purinlar, 
pirimidin nukleotidlari, fosfatidlar, lipidlar sintezlanadi, lekin RNK 
sintezlanmaydi. 2 kun davomida retikulotsit qonda aylanadi, keyin RNK 
si kamaygan sayin yetilgan eritrotsitga aylanadi.
Oddiy gematologik usullarda bo‘yalgan surtmalarda, retikulotsitlar 
kulrang-pushti rangda - polixromatofil.
Retikulotsitlarni xisoblash usullari
Xozirgi kunda retikulotsitlarni xisoblashni unifitsirlangan usuli, 
brilliant krezil ko‘ki, azur I yoki azur II bilan bo‘yalgandan 
keyin,bevosita oyna yoki prbirkada sanash keng qo‘llaniladi.
1. 
Usul prinsipi. 
Eritrotsitlarni 
ishqoriy 
bo‘yoqlar 
bilan 
bo‘yagandan so‘ng, donali-to‘rli substansiyasini aniqlash va sanash.
2. Reaktivlar: a) brilliant krezil ko‘kining absolyut spirtda 
to‘yintirilgan eritmasi (absolyut spirt tayyorlash uchun 96% li etanolni 
mis kuporosi kukunida ushlab turish kerak ) 100 ml spirtga 1,2 g 
bo‘yoq;
b) azur I eritmasi: azur I - 1 g, ammoniy oksalat - 0,4 g, natriy 
xlorid - 0,8 g, etil spirti 96% - 10 ml, distillangan suv - 90 ml. Eritmani 
yopiq flakonda, 2-3 kunga termostatga 37 °S ga, ko‘yiladi va vaqti-vaqti 
bilan chayqatib turiladi. Keyin xona temperaturasigacha sovutiladi va 
qog‘ozli filtrda filtrlanadi.
Eritma qora shishali idishda saqlanadi. Quyqa xosil bo‘ladigan 
bo‘lsa, eritma qaytadan filtrlanishi kerak;
v) azur II eritmasi: azur II - 1 g, natriy sitrat - 5 g, natriy xlorid -
0,4 g, distillangan suv - 45 ml. Eritma termostatda 37 °S da 2 sutkaga 
qoldiriladi, vaqti-vaqti bilan chayqatib turiladi. Erishini tezlatish uchun 
bo‘yoqni kuchsiz olovda 15-20 min davomida, qaynashgacha olib 
bormasdan qizitish mumkin. Xona temperaturasigacha sovutiladi va 
filtrlanadi.
Eritma qora shishali idishda saqlanadi
3. Bo ‘yoq oynasida:
• 
yaxshilab yuvilgan va yog‘sizlantirilgan buyum oynasi gorelka 
alngasida qizdiriladi. Shisha tayoqcha bilan oynaga bo‘qlardan biri 
tomiziladi va silliqlangan oynali bo‘yoqdan sutma tayyorlanadi. 
Oynaning o ‘sha tomoni steklograf bilan markerlanadi. Oynani bu
39

---

xolatda ko‘plab tayyorlab qo‘yish va quruq salqin joyda saqlash 
mumkin;
• shu usulda tayyorlangan oynaga, qon tomchisi tomiziladi, yupqa 
surtma tayyorlanadi va shu zaxoti nam kameraga joylashtiriladi. Buning 
uchun chetlariga ozgina xo‘llangan marli yoki paxta valiklari qo‘yilgan, 
qopqoqli Petri kosachasidan foydalaniladi;
• nam kamerada surtma 3-5 min davomida ushlanadi, so‘ngra 
xavoda quritiladi. Zemisto-setchataya retikulotsitlaming donador-to‘rli 
substansiyasi, eritrotsitlaming yashil-xavorang fonida aniq ajralib, 
siyoxrang-ko‘k rangga bo‘yaladi.