Klinik laborator tashxislash va tekshiruv usullari

HUJAYRAICHI METOBOLIZMIBOSHQARUVI
Kasalliklar diagnostikasida fermentlar roli
Enzimlar faolligini tekshirishda plazma yoki qon zardobi 
ishlatiladi. Qon ivish jarayonida va qon laxta retraksiyasi oxirida 
biologik aktiv modda trombotsitlar ajralib chiqadi, uning ta'siri ostida 
ko‘p 
fermentlar 
faolligi 
oshadi. 
Qon 
shaklli 
elementlari
83

---

(eritrotsitlar)buzilishiga uning faoliyatining oshishi sabab bo‘ladi. 
Shuning uchun laktatdegidrogenazani tekshirganda gemolizga yo‘l 
qo‘ymaslik tavsiya qilinadi. Saqlangan zardobda enzimlar funksional 
qobiliyatining pasayishi kuzatiladi. K o‘pchiligida xona haroratida 6-8 
saot davomida ulaming aktivligi o ‘zgarmaydi. Ko‘p antikoagulyantlar 
fermentlar 
faoliyatini 
o‘zgartiradi. 
Oksalatlar 
LDG 
aktivligin 
pasaytiradi, salitsilatlar esa rabotu aminotransferaza ishini oshiradi.
Fermentlar aktivligini kliniko-diagnostik laborator metodlarda 
aniqlash ikkita asosiy gumhga bo‘linadi:
a) oxirgi mahsulot holatini aniqlash,maxsus buferda substrat bilan 
ma'lum muddatdan keyin inkubatsiya bosqichidagi ferment preparati 
hosil bo‘lishi. Tajriba va kontrol sinamalarini o ‘lchash yo‘li bilan 
bajariladi.bunda maxsus ximik reaksiyalardan foydalaniladi.
b) usul, koferment yoki metobolit hosil bo‘lishi substratni 
iste'molini davriy yoki uzluksiz fermentativ reaksiya yo‘lida aniqlanadi. 
Fermentlar faolligi substrat buzilishi miqdoriga yoki mahsulot reaksiyasi 
y o‘lida hosil bo‘lgan ( mol, mmol, mkmol) bir litr qon zardobi hisobida 
(plazm) temperatur 37, 30, 25°S (SI) xalqaro birliklarda (ye/1, U/I), 
katallarda litr, masalan, mkkat/1 ifodalanadi(Mosbi, 2013.).
Bir birlik (U) qaysidir enzimbo‘lib, uni miqdori ma'lum 
sharoitlarda 1 minut ichida 1 mkmol substratni transformatsiyasini 
katalizlaydi.