Kolloid kimyo fanidan mustaqil ish

Kompleks hosil qilish usullari–ionlarni dissotsiyalangan kompleksga bog`lashga asoslangan hajmiy analiz usuli.
To`g`ri titrlash–reaksiya titrlanayotgan modda bilan ishchi eritma o`rtasida ketgan vaqtda titrlash.
Teskari titrlash–aniqlanayotgan eritmaga muayyan ortiqcha (ammo aniq o`lchangan) miqdordagi ma`lum konsentratsiyali eritma qo`shilgan va bu reaktivning ortiqchasi ishchi eritma bilan titrlangan vaqtda titrlash.
O`rinbosarni titrlash–ishchi eritma bilan aniqlanayotgan moddaning biror reaktiv o`rtasidagi reaksiya mahsuloti titrlangan vaqtda titrlash.


Potensiometrik titrlash
Bu analiz elektrokimyoviy analiz usullarining asosiylaridan biri hisoblanadi. Bu usul eritmaga tushirilgan elektrodlar (galvanik elementlar)da yuzaga keladigan potensiallar farqi — elektr yurituvchi kuchni o‘lchash bilan eritmada erigan modda miqdorini (konsentratsiyasini) aniqlashga asoslangan. Ma’lumki, ko‘pchilik texnologik jarayonlarda foydalaniladigan yoki hosil bo‘ladigan eritmalardagi biror modda miqdorini aniqlash uchun shu modda tarkibidagi biror ion miqdori aniqlanadi. Aksariyat hollarda eritmadagi vodorod ioni — H+ miqdori, ba’zi hollarda СГ, Br“, NO3-, C0 32-, Na+, K+, Ca2+, Ag+, Pb2+, NH 4+ va h.k. ionlaming miqdori aniqlanadi. Olingan natijalarga asoslanib ishlab chiqarish jarayonlari nazorat qilinadi yoki boshqariladi.
Potensiometrik usul tahlil qilingan eritmaga botirilgan ikkita elektrod o'rtasidagi potentsial farqni o'lchashga asoslangan. O'rnatish indikator elektrodini, mos yozuvlar elektrodini va potentsialni olchash vositasini o'z ichiga oladi. Ko'rsatkich elektrodining potentsiali eritmadagi aniqlangan ion kontsentratsiyasiga bog'liq va mos yozuvlar elektrodining potentsiali bu kontsentratsiyaga sezgir emas. Shuning uchun bu ikki elektroddan tashkil topgan galvanik elementning EYUK faqat eritmadagi aniqlangan ion kontsentratsiyasiga bog'liq. Potansiyometrik tahlil to'g'ridan-to'g'ri potansiyometriya va potansiyometrik titrlashni o'z ichiga oladi. Potensiometrik titrlashning mohiyati shundan iboratki, mos yozuvlar elektrodidan va indikator elektrodidan tashkil topgan galvanik xujayra sinov eritmasiga botiriladi va eritma titrlanadi, EYUK ni aniqlaydi. Titrlash paytida elektrokimyoviy hujayra. Olingan ma'lumotlarga asoslanib titrlash egri chizilgan. Titrlash egri chizig'i - bu EYUK ga bog'liqlik galvanik elementning ishchi eritma hajmi bo'yicha. Indikator elektrodidagi elektrod reaktsiyasining xususiyatiga qarab, potentsiometrik usullarda ikki yo'nalish mavjud: ionometriya va redoksmetriya. Ikkala holatda ham potentsiometrik tahlil usullari ikki turga bo'linadi.
... to'g'ridan-to'g'ri potansiyometriya yoki ionometriya;
... potansiyometrik titrlash.
Potansiyometrik titrlash uchun tahlil qilingan eritmadagi indikator elektrodidan va mos yozuvlar elektrodidan zanjir yig'iladi. Kalomel yoki kumush xlorid ko'pincha mos yozuvlar elektrodlari sifatida ishlatiladi.

Potensiometrik usulga oid asosiy tushunchalar

Elektrod — eritma bilan o'zining sirti chegarasida elektronlar yoki ionlar almashinuvi natijasida potensiallar farqi yuzaga keladigan eritma va unga tushirilgan metall plastinkadan iborat elektrokimyoviy sistema. Eng oddiy elektrod rux sulfat tuzi eritmasiga tushirilgan ruh plastinkasidir. Bunda eritmaga tushirilgan rux plastinka «aktiv metall» bo‘lgani uchun eriy boshlaydi, ya’ni oksidlanadi. Plastinka sirtida elektronlar qoladi, eritmaga esa ruh ionlari Zn2+ o ‘tadi. Plastinka sirti manfiy zaryadlanadi, plastinkaning sirtiga tegib turgan eritma musbat zaryadlanadi, ya’ni eritma bilan plastinka sirt chegarasida (o‘rtasida) qo‘sh elektr qavat hosil bo‘ladi. Qo‘sh elektr qavatda potensiallar farqi yuzaga keladi va bu elektrod potensiali deb aytiladi.
Elektrodlar ularda boradigan elektrokimyoviy reaksiyaning mexanizmi va ishlatish maqsadiga ko‘ra, bir necha turga bo‘linadi.