Kolloid sistemalarning rangi. Kolloid eritmalarda yorug‘lik nurining yoyilishi. Tindal-faradey effekti

Kolloid eritmalarda yorug‘lik sochilishi turli yo‘nalishlarda turlicha

bo‘ladi. Reley sochilgan nur intensivligi bilan tushayotgan nur intensivligi
orasidagi bog‘lanishni ifodalovchi tenglama yaratgan bo‘lib, u quyidagi
hollarda to‘g‘ri bo‘ladi:
Zarracha sferik shaklga ega bo‘lganda;

Zarracha elektr tokini o‘tkazmaganda (metallmas bo‘lganida); Zarracha yorug‘lik yutmaganida (ya’ni rangsiz bo‘lganida);

Zarrachalar orasidagi masofa tushayotgan nur to‘lqin uzunligidan katta

bo‘lishi darajasida suyultirilgan kolloid eritma bo'lganida.

12

Richard BransonYorug’lik sоchilishining nazariy ta`lqini Reley tоmоnidan berildi, u sоchilgan yorug’lik intensivligini kоllоid zarrachalar sоniga, zarracha hajmi kvadratiga to’g’ri mutanosib, tushayotgan nur to’lqin uzunligining to’rtinchi darajasiga teskari prоpоrtsiоnal (Reley qоnuni) bo’lishini aniqladi:

unda: Ic-zо’lning hajm birligidan sоchilgan yorug’likning intensivligi; n1,,n2- dispers faza va dispers muhitning sindirish ko’rsatkichi; xususiy (yoki sоnli) kоntsentratsiya, ya`ni hajm birligidagi zarrachalar sоni; - bitta
zarrachaning hajmi; -yorug’likning to’lqin uzunligi.
13
RELEY TENGLAMASI ZARRACHALARNING RADIUSI YORUG‘LIK TO’LQIN UZUNLIGINING 0,1 QISMIDAN KATTA BO’LMAGAN KOLLOID ERITMALAR UCHUNGINA QO‘LLANILA OLADI. TENGLAMADAN KO‘RINIB TURIBDIKI, YOYILGAN NURNING TO’LQIN UZUNLIGI TUSHAYOTGAN NUR TO’LQIN UZUNLIGINING TO‘RTINCHI DARAJASIGA NOMUTANOSIB BO’LGANLIGI SABABLI YOYILISH JARAYONIDA ANCHA QISQA TO’LQIN UZUNLIGIGA EGA BO’LGAN NUR KELIB CHIQADI. SHU SABABLI KOLLOID ERITMA YON TOMONDAN POLIXROMATIK (YA’NI OQ) NUR BILAN YORITILGANDA KOLLOID ERITMA ZANGORIROQ TUSGA EGA BO’LADI.
RANGDOR KOLLOID ERITMALARDA (YON TOMONDAN NUR BERGANDA) KUZATILADIGAN OPALESSENSIYA HODISASI DIXROIZM DEB ATALADI. MASALAN, ZANGORI TUSLI OLTIN ZOLIGA YON TOMONDAN YORUG’LIK BERADIGAN BO’LSAK, ZOL SARIQ QIZG‘ISH RANGLI BO’LIB KO‘RINADI.
14