Ko`makchi fe’l) yoki so`zni kesim vazifasiga xoslaydi

• Fe’l so’z turkumi

• Sintaktik belgisi

• Nomustaqil fe’l lug`aviy ma’no ifodalamaydi, so’zning ma’nosini yangilaydi ya’ni yangi so’z yasaydi (yordamchi fe’l) biroz o`zgartiradi (ko`makchi fe’l) yoki so`zni kesim vazifasiga xoslaydi (to`liqsiz fe’l, bog`lama vazifasidagi fe’l):

• yordamchi fe’l so`z yasovchi qo`shimcha xususiyatiga ega: sotib oldi, qaror qildi, abgor etdi;
• ko`makchi fe’l lug`aviy shakl yasovchi qo`shimcha xususiyatiga ega: o`qib chiqdi, aytib qo`ydi, qarab qoldi;
• to`liqsiz fe’l munosabat shakli yasovchi qo`shimcha xususiyatiga ega: o`qigan ekan, qiziq emish, o`nta edi, akam bo`ladi, do`stim hisoblanadi, nodir metallardan sanaladi va hokazo.

Qo`shimcha qo`shish fe’l yasalishining keng tarqalgan usuli, bu yo`l bilan quyidagi turkumdan fe’l yasaladi:

• 1. Ot: ishlamoq, ko`zikmoq, qonamoq, suvsamoq.
• 2. Sifat: pasaymoq, qisqarmoq, oqarmoq, garangsimoq.
• 3. Son: ikkilanmoq. birikmoq,.
• 4. Olmosh: sizlamoq, mensimoq, sensiramoq.
• 5. Ravish: ko`paymoq,kechikmoq, tezlashmoq.
• 6. Modal: yo`qotmoq. yo`qlamoq, yo`qolmoq.
• 7. Undov: voyvoylamoq, dodlamoq.
• 8. Taqlid: gumburlamoq, shildiramoq, yaltiramoq, miltillamoq.

So`z qo`shish yo`li bilan qo`shma fe’l yasaladi

• Fe’l+fe’l qismli qo`shma fe’l: sotib olmoq, olib bormoq, olib kelmoq, olib chiqmoq, olib qochmoq, ishlab chiqarmoq, chiqarib olmoq. Bunday fe’l kam uchraydi.
• Fe’l bo`lmagan so`z+fe’l qismli qo`shma fe’l. Buni hosil qilishda qilmoq, etmoq, aylamoq, topmoq, yemoq, urmoq, ko`rmoq, kelmoq, keltirmoq, bo`lmoq, bermoq, olmoq kabi yordamchi fe’l qatnashadi: bezor bo`l/qil, bid­bid qil, bino bo`l/qil/qo`y, bong ur, bunyod qil//et, vasf et, vafot et//qil, voz kech, voyaga yet, voqe bo`l, garov bog`la/o`yna, girgitton bo`l, giriftor bo`l//qil, gum bo`l//qil, gumdon bo`l//qil, da’vat et//qil

Fe’lning ma’noviy guruhlari

• Fe’llar nimani atab kelishiga ko`ra to`rt guruhga ajratiladi

Uning tarkibi fe’l + fe’l :sotib olmoq, olib bormoq, olib kelmoq, olib chiqmoq, olib qochmoq, ishlab chiqarmoq, chiqarib olmoq, sotib yubormoq, qarab qolmoq

• Uning tarkibi fe’l + fe’l :sotib olmoq, olib bormoq, olib kelmoq, olib chiqmoq, olib qochmoq, ishlab chiqarmoq, chiqarib olmoq, sotib yubormoq, qarab qolmoq
• Fe’l bo`lmagan so`z+fe’l :vafot et/qil, jabr ko`r/qil, javob ber/ol/qaytar, jazm et/qil, jalb et/qil, jiz et, jilva qil, jilo ber, judo bo`l/qil, zabt et/qil, zada bo`l/qil, zikr et/qil, soz bo`l/ket, zomin bo`l, zor bo`l/qil

• E’tiboringiz uchun rahmat