Kommunal va mehnat gigiena kafedrasi O‟quv uslubiy majmua toshkent

U
0
=U
t
273 V 
(273+ T) 760 
  Bunda: 
U
0
– normal xolatda keltirilgan havo hajmi; 
U
t
– gaz hisoblagichda aniqlangan havo hajmi; 
T – gaz hisoblagichda o„rnatilgan termometr yordamida aniqlangan nafas havosining
temperaturasi; 
V – tekshirish paytidagi atmosfera bosimi.
Bu hisobni osonlashtirish normal xolatidagi havo hajmini topish uchun maxsus ishlab 
chiqilgan tayyor jadvallardan foydalaniladi. 
2.Nafas olish tezligini (bir daqiqadagi nafas olish xarakatlarining soni) ko„krak kafasining 
ekskursiyaisini vaqt birligi ichida sanash yo„li bilan aniqlanadi. Ammo bu usulda nafas olish 
tezligini ish paytida aniqlash unchalik aniq natijalar bermaydi. 
Shuning uchun obektiv va sifatli natijalar olish uchun pnevmokimograf deb ataluvchi 
maxsus asbobdan foydalaniladi. Uning tasmasimon elastik havo kamerasi bo„lib, u ko„krak 
kafasiga (ko„krak bilan nafas olganda) aylantirib maxkamlab qo„yiladi. Havo kamerasi uzun 
ingichka rezina shlang bilan Morey barabanchasiga tutashtiriladi va natijada yopik tizim hosil 
bo„ladi. 
Nafas olgan paytda havo kamerasidagi havo sikilib, shlang orqali Morey barabanchasi 
ichidagi bosimni oshiradi va barabancha kengayib unga o„rnatilgan maxsus peroni xarakatga 
keltiradi, ya'ni u tepaga ko„tarilib, aylanib turadigan maxsus barabanga o„rnatilgan qog„ozga 
chizadi. Nafas chiqarilganda pero pastga tushib, yana chizadi va shu tariqada nafas olish 
jarayoning grafik tasviri hosil bo„ladi. Agarb pnevmokimografda vaqt xam belgilansa, bu 
yozuvdan nafas olish tezligini, nafas olish va chiqarish xarakterini, ya'ni uzanligini aniqlash
mumkin. 
Nafas olish chuqurligini (ya'ni bir marta erkin nafas olgandagi havo hajmi) aniqlash uchun 
o„pka ventilyasiyasi hajmini bir daqiqadagi nafas olish soniga bo„linadi. Bu ko„rsatkich l/sm
3
larda ifodalaniladi.