Kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

I. Formatsevtika tizimida faoliyat olib borayotgan axborot tizimlarining jamiyatda tutgan o’rni va ahamiyati
Bugungi kunda informatsion texnologiyalarga juda katta ahamiyat berilmoq- da. Deyarli har bir sohada ushbu yangi texnologiyalar qo‟llanilmoqda. Bundan ko‟rib turibdiki, internet orqali ishlash imkoni yaratuvchi har bir yamgilik foydalanuvchilar tomonidan juda katta qiziqish bilan kutib olinmoqda. Zamonamizdagi qaysi soha bo‟lishidan qat‟iy nazar internet bilan bog‟liq bo‟lib bormoqda. Ayniqsa, masofadan turib insonlar uchun turli qulayliklar yaratadigan tizimlar kunda kunga rivojlanib bormoqda. Shu tizimlardan biri bu “E-Dorixona” tizimi bo‟lib u orqali odamlar masofadan turib o‟zlari uchun zarur bo‟lgan dorilarni buyurma qilish imkoniga ega bo‟ladilar. Barcha dorixonalarning ma‟lumotlari va dori vositalarini o‟zida jamlagan ushbu tizim nafaqat dori tizimi, balki uni tarkibi va foydalanish yo‟riqnomasi bilan ham tanishib chiqadi.
Foydalanuvchilarga bir qator afzalliklar yaratish maqsadida ushbu tizim hozirgi kunda optimallashtirish ishlari olib borilmoqda. Har bir dori vositasi haqida ma‟lumot uning qaysi dorixonalarda mavjudligi va narxlari haqidagi ishonchli ma‟lumotlarni olish, iste‟molchilarga faqat sifartli va ishonchli dori-darmon vositalari tavsifa qilish asosiy vazifalardan biri bo‟ladi. Shu sabablarni va ushbu mavzularni qiymatni tog‟ri hisobga olgan holda ushbu tizim va online haridlar uchun katta ehtiyoj borligini aytib o‟tishimiz mumkin. “E-Dorixona” bu nafaqat iste‟molchilar uchun balki ishlab chiqaruvchilar uchun ham juda qulaydir. Shu bilan bir qatorda ushbu tizim orqali nafaqat mamlakatimiz hududida balki boshqa hududlarda ham ma‟lumotga ega bo‟lish huquqi beriladi.
1.1 Formatsevtikada axborot tizimlarning o'rni va ahamiyati
Bugungi kundagi barcha dorixonalarda avtomatlashtirish ishlari olib borilmoqda.
Ya‟ni barcha dari darmon tizimida qator islohotlar olib borilmoqda. Dorilarni qulay va iste'molchilar uchun qiyinchiliksiz yetib boorish maqsadida yillar davomida bir qancha ishlar olib borilmoqda. Ammo, bugungi kelib hanuzgacha ba‟zi bir hudud va tumanlarda dorixona tizimida qator muammolar kuzatilmoqda. Bundan ko‟rinib turadiki, yurtimizda hozirgi kunga kelib ham dorixona tizimidagi barcha muammo- lardan halos bo‟lgani yo‟q. Online dorixonalar tashkil etish va umuman dorixona tizimidagi mavjud muammolar:

• 
  Dorixonalarda to‟liqligicha avtomatlashtirilmaganligi;
  
• 
  Kerakli texnologiya va jihozlar bilan ta‟minlamaganligi;
  
• 
  Dorixona tizimi saqlab turuvchi yagona tizim mavjud emasligi;  Dori-Darmon tizimida yetarlicha isloh qilinmaganligi;
  
• 
  Tizimni rivojlatirish va doimiy nazorat o‟rnatilmaganligi;
  
• 
  Mijozlar uchun qulay shart-sharoitlar yaratilmaganligi;
  
• 
  Online dori buyurtma qilish imkoni yo‟qligi;
  
• 
  Dori vositalari haqida yetarlicha ma‟lumotlar ko‟rsatilmaganligi;
  
• 
  Dorixona xodimlarni yetarlicha bilimlarga ega emasligi;
  
• 
  Barcha dorilarni saqlash masalalariga yetarlicha e‟tibor qaratilmaganligi;
  
• 
  Rahbar va ish yurutuvchi ma‟sul shaxslarni beparvoligi;
  
• 
  Kerakli internet uchun jihozlar va sharoitlar yo‟qligi;
  
• 
  Zamon talabiga javob bermaydigan ravishda boshqarilishi;
  
• 
  Masofaviy haridning mavjud emasligi;
  
• 
  Barcha uskuna va jihozlarni eskirib qolganligi;
  
• 
  Ma‟lumotlar sir saqlanishi;
  
• 
  Mijozlarga qulaylik yaratish uchun ishlar olib borilmaganligi;
  
• 
  Barcha hujjatlar faqatgina qog‟oz ko‟rinishda qolib ketganligi;
  
• 
  To‟lovni qabul qilish tizimi yaxshi ishlamasligi  Va hokazolar.
  

Bundan ko‟rinib turadiki, Dori-Darmon tizimi isloh qilish uchun haqiqatdan juda katta zaruriyat kerak bo‟lmoqda. Ushbu internet tarmoq orqali dorixonalarga va dori vositalarga egalik qilish hozirgi kundagi zamon talablaridan biri bo‟lishga ulgurdi.