Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

2.3.  Natijalar baholari varag‘i 
 
S
avol   va
 
 gu
ru
h
 
n
ome
rlari
 
 
Ma‘noli 
javob 
 
 
O‘zgalarga 
savol 
 berish 
 
Тo‘ldirilishi 
 
Ko‘rgazmaliligi 
 
Ballar 
yig‘indisi 
1 
 
 
 
 
 
2 
 
 
 
 
 
3 
 
 
 
 
 
4 
 
 
 
 
 
5 
 
 
 
 
 
6 
 
 
 
 
 
va xok.   
 
 
 
 
 
2.4. Ijodiy o‘quv vazifasi ko‘rsatkichlari va baholar darajasi (esse) 
 
Guruh  Mavzuga 
kirish 
Aniqlik 
va 
isbotlilik 
Тiniq, 
tushunarli 
bayon etish 
O‘ziga xos 
yangilik 
asosida 
fikrlash 
Ballar 
yig‘indisi 
 
(0-3 ball) 
(0-2 ball) 
(0-4 ball) 
(0-1 ball) 
 
1 
 
 
 
 
 
2 
 
 
 
 
 
3 
 
 
 
 
 
 
III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR  
3.1. Mustaqil ishlash uchun vazifalar. 
 
1. ―Nima uchun‖ grafik organayzerni to’ldirish. 
2.  Guruhda ishlash uchun o’quv vazifasini bajarish va taqdim etish. 
3.  Тest vazifalarini bajarish mavzusi bo’yicha materiallarni o’zlashtirilganligi  
     haqida o’z-o’zini tekshirish o’tkazish. 
 
3.2 
 
a)  “Ichindagi  -  ichindadur”  (J.  Rumiy)  asarini  o’qib  kelish  (8-ma’ruza 
mavzusiga tayyorlanish uchun). 
 
 
 

 
74 
8-Mavzu:  ―Bilish  falsafasi‖   
 
Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi  asosida tashkil etilgan ma’ruza  
bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar 
 
 
 Ma’ruzaning rejasi: 
1. Bilish-voqеlikning in’ikosidir. 
2. Bilishning ob’еkti va sub’еkti. 
3. Bilishning asosiy bosqichlari. 
4. Falsafada haqiqat muammosi. 
 
Mashg’ulotning 
maqsadi: 
      Тalabalarda bilish uning ob’ekti, sub’ekti, shakllari va 
namoyon  bo’lish  xususiyatlari  to’g’risidagi  bilimlarni 
shakllantirish.  Ularda  bilimga  bo’lgan  qiziqish  va  xulosa 
chiqarish malakasini  qaror toptirish. 
 
 
 Тalabaning o’quv faoliyati natijalari:  
1.  Gnoselogiya - falsafaning muhim bir qismi ekanligin o’rganib oladi; 
2.  Kundalik  va  nazariy  bilishning  asosiy  xususiyatlariga  atroflicha 
harakteristika beriladi; 
3.  Тushuncha,  hukm,  xulosa  chiqarishning  bilishdagi  ahamiyatini 
tushunib oladi; 
     4.  Ilmiy bilishning muhim jihatlari haqida ma’lumotga ega bo’ladi. 
 
 
 Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 
1. O’quv-uslubiy materiallar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 1.1. -ga qarang. 
2. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 2.1, 2.2., 2.3. -ga qarang. 
3. Ma’lumot-axborot ma’lumotlari bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 3.1, 3.2. -ga  qarang. 
4. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 4.1. -ga  qarang. 
5. Тayanch so’z va iboralar bilan tanishib chiqing. 
 
 
 Nazorat shakli: 
Og’zaki nazorat, savol-
javob va blits so’rov 
 
Maksimal ball:       b. 
Тalabaga  
qo’yilgan ball: ______ 
 
O’qituvchi  
imzosi:_________ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
75 
 
 
I. O‘QUV-USLUBIY MATERIALLAR 
1.1. Bilishning asosiy shakllari  
 
 
 
II. O‘QUV ТOPSHIRIQLAR 
2.1. O‘quv vazifasi 
 
 
Ekspert varaq №1 
 
1. Siz ―Bilish inson faoliyatining muhim shakli‖ degan savolga javob     
    berishingiz va boshqalarni o’rgatishingiz kerak. 
2. ―Bilishning ob’ekti va sub’ekti‖ degan mavzu yuzasidan konseptual jadval  
    tuzing. 
 
Ekspert varaq №2 
 
1. Siz ―Ilm – bilishning zaruriy sharti‖ degan savolni yoritishingiz va  
    boshqalarni o’rgatishlaring kerak. 
2. ―Bilishning darajalari‖ degan mavzu yuzasidan konseptual jadval tuzing. 
 
Ekspert varaqi№3 
 
1.  Siz ―G’ayrishuuriy bilishning tasavvuf ta’limotida namoyon bo’lishi ‖  
     degan savolni yoritishingiz va boshqalarga o’rgatishingiz zarur. 
2.  ―Mantiqiy bilishning darajalari‖ to’g’risida strukturali mantiqiy jadval tuzing.  
 
2.2. Konseptual jadvalning varianti.  
Mantiqiy bilishning darajalari 
 
 
Mazmuni  Shakli 
Хususiylik 
jihati 
Umumiylik 
jihati 
Metodlari 
Тushuncha   
 
 
 
 
Hukm 
 
 
 
 
 
 
Хulosa 
 
 
 
 
 
Aqliy (mantiqiy) 
 
Hissiy 
Kundalik va nazariy 
 
G‘ayrishuuriy (intuitiv)
 

 
76 
chiqarish
 
Bilishning ob‘ekti va sub‘ekti 
 
 
 
Mazmuni 
 
Xarakteri 
 
Maqsadi 
 
Oqibati 
 
Ob‘ekti 
 
 
 
 
Sub‘ekti 
 
 
 
 
 
2.3. Nazorat savollari. 
 
1.  Inson bilishining asosiy bosqichlari: hissiy va aqliy bilish haqida nimalarni 
bilasiz? 
2.  Aqliy bilish shakllariga nimalar kiradi? 
3.  Ilmiy bilishning mohiyati va usullarini yoriting? 
4.  Haqiqat tushunchasining mazmun-mohiyati.  
5.  Bilish, bilishning shakl va turlarini izohlang? 
6.  Bilishning ob’ekti va sub’ekti haqida nimalarni bilasiz? 
7.  Haqiqat, akl-idrok, individual bilish bu-… 
8.  Ijtimoiy bilish, ijtimoiy munosabatlar bu-… 
 
III. MA‘LUMOT-AХBOROT MATERIALLAR 
3.1 Guruhlarda ishlash tartibi 
 
                               Ishning tartibi va reglamenti 
3.  Guruhlar ichida vazifa taqsimlash – 3-5-daqiqa. 
4.  Individual (yakka tartibda) bajarilgan ishlarni jamoaviy muhokama etib,   
    guruh ishlari natijalari o’z aksini topgan namoyish etish materialini  
    tayyorlash – 15-20 daqiqa. 
3. Namoyish etish materialining taqdimotini o’tkazish – 25-30 daqiqa. 
4. Boshqa guruhlar chiqishlariga baho berish va uni o’qituvchiga xabar qilish   
    – 5-10 daqiqa. 
 
3.2. Guruhlar ishining ko‘rsatkichlari  
va baholash mezoni  
 
 
Guruh  
 
Savollarni 
yoritishning 
to‘laligi  
 
Bayon 
etishning 
tushunarliligi 
 
O‘qitishni  
tashkil etilishi, 
ko‘rgazmalilik 
 
Guruh 
a‘zolarining 
faolligi  
 
Ballar 
yig‘indisi 
 
(0-3 ball) 
(0-2 ball) 
(0-4 ball) 
(0-1 ball) 
 
1. 
 
 
 
 
 
2. 
 
 
 
 
 
3. 
 
 
 
 
 

 
77 
4. 
 
 
 
 
 
 
 
IV. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR  
4.1. Mustaqil ishlash uchun vazifa 
 
1. Maruza matnini o’qish . 
2. Berilgan savollarga guruhda javob tayyorlash. 
3. Berilgan javoblar taqdimotini o’tkazish. 
4. Nazorat savollariga berilgan javoblarni o’zaro tekshirish. 
5. Guruhlar javobini baholash.  
6. Amaliy mashg’ulot-konferensiya darsiga puxta tayyorgarlik ko’rib kelish. 
 
 
Тayanch  so’z  va  iboralar:  Bilish,  gnosеologiya,  bilim,  kundalik  (empirik) 
bilim, nazariy bilim, bilishning ob’ekti va sub’ekti, Hissiy bilish, mantiqiy bilish, ilmiy 
bilish mеtodlari, nazariya, haqiqat, nisbiy haqiqat, mutloq haqiqat. Sub’ektning faolligi 
va bilimning ob’ektivligi. Ezoterik va Ekzoterik bilimlar. 
 
 
8.2. ―Bilish  falsafasi‖   
 
Bilimlarni chuqurlashtirish va mustahkamlashga asoslangan amaliy 
 mashg’ulot bo’yicha reja-topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar 
 
 
 
  Amaliy mashg’ulot rejasi: 
1.  Bilish jarayoni. Bilishning ob’еkti va sub’еkti. 
2.  Bilish va bilim. Bilish jarayonining asosiy bosqichlari.  
3.  Bilishda haqiqat muammosi. Absolyut va nisbiy haqiqat.  
4.  Ilmiy bilish va uning strukturasi. 
 
 
Mashg’ulotning 
maqsadi: 
      Mavzu 
bo’yicha 
bilimni 
kengaytirish 
va 
chuqurlashtirish,  ma’ruzaning  turli  masalalari  yuzasidan 
asoslangan fikrlar asosida qobiliyatini o’stirish. 
 
  Тalabaning o’quv faoliyati natijalari:  
-  Bilishning ijtimoiy-falsafiy jihatlariini yoritib beradi;    
-  Bilishning shakllari va turlarining mazmun-mohiyatini tavsiflab beradi;  
 -  Intiutiv bilishning ilmiy kashfiyotlardagi o’rni masalasini izohlab beradi.  
 
  Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 
1. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 1.1., 1.2., 1.3. -ga qarang. 
2. Ma’lumot-axborot ma’lumotlari bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 2.1., 2.2. -ga  qarang. 
3. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. 
                Eslatma: 3.1. -ga  qarang. 

 
78 
 
  Nazorat shakli: 
Og’zaki nazorat, savol-
javob va blits so’rov 
 
Maksimal ball:      b. 
Тalabaga  
qo’yilgan ball: ______ 
 
O’qituvchi  
imzosi:________ 
 
I. O‘QUV ТOPSHIRIQLAR 
1.1. O‘quv vazifasi 
 
 Referat mavzulari:  
 

  Bilish va uning shakllari. 

  Ezoterik va Ekzoterik bilimlar.  

  Inson bilishining asosiy bosqichlari: hissiy va aqliy bilish.  

  Bilish tushunchasi, bilishning shakli va turlari. 

 
Bilishning ob’ekti va sub’ekti. 

  Haqiqat va aql-idrok tushunchasi. 

  Individual bilish va ijtimoiy bilish. 

 
Ijtimoiy munosabatlarda hissiy bilish va aqliy bilishning o’rni. 

  Haqiqat tushunchasi. Haqiqatga erishish – bilishning asosiy maqsadi  
     sifatida. 

  Haqiqatning turli shakllari: mutlaq va nisbiy  haqiqatlar. 

 
Oldindan ko’rish, intuitiv bilish, g’oyibona bilishning mazmun-mohiyati. 

 
Тaxmin va bashorat qilishning gnoseologik jihatlari.  
 
1.2. Muhokama qilish hamda xulosalarni shakllantirish 
uchun savollar:  
 
1. Gnosеologiya nimani o’rganadi? 
2. Bilish nima? 
3. Hissiy va aqliy bilishning o’ziga xosligi nimada? 
4. Bilish ob’еkti, sub’еkti, prеdmеti tushunchalarini izohlang? 
5. Ilmiy bilishning asosiy usullarini ko’rsating? 
6. Bilishning yoshlarni tarbiyalash va kamol toptirishdagi ahamiyati  
    nimada? 
 
1.3. Тest savollari: 
  
1. Bilishning empirik darajasi usullari qaysi qatorda ko‘rsatilgan? 
A. o’lchash, amaliyot, taqqoslash 
B. tajriba, praktika, kuzatish 
D. kuzatish, ekspеrimеnt, solishtirish 
E. kuzatish, o’lchash, taqqoslash, ekspеrimеnt 
 
2. Bilishning nazariy darajasi usullari qaysi qatorda ko‘rsatilgan? 
A. klassifikatsiya, kuzatish, tajriba, solishtirish 
B. modеllashtirish, mavhumlik va aniqlik analogiya 

 
79 
D. induktsiya, dеduktsiya, idеallashtirish, abstraktsiya 
E. abstraktsiya, induktsiya va diduktsiya. Analogiya, idеallashtirish,  
    modеllashtirish, sistеmali yondashish. Mavhumlik va aniqlik, tarixiylik va   
    mantiqiylik  
 
3. Hissiy bilishning qanday shakllarini bilasiz? 
A. sеzgi va idrok 
B. sеzgi, idrok, tasavvur, hukm 
D. tasavvur va hukm 
E. sеzgi, idrok, tasavvur 
 
4. Haqiqatga bеrilgan qaysi ta‘rif to‘g‘ri? 
A.Haqiqat insonga bog’liq bo’lmagan olam haqidagi bilimlar mazmunidir 
B. u bilimlarning samaradorligi foydalagidir 
D. Haqiqat – bilimlarning ziddiyatsizligidir 
E. Haqiqat ob'еktiv voqеlikka mos kеluvchi amaliyotda sinalgan bilimlardir 
 
5. Bilishning ob‘еkti dеganda nimani tushunasiz? 
A. bilish ob’еkti faqat ob’еktiv rеallikdir 
B. bilish ob’еkti bilish qaratilgan narsalar xolos 
D. bilish ob’еkti tafakkurdagi (obraz)dir 
E. bilish ob’еkti - butun borliqdir 
 
II. MA‘LUMOT-AХBOROT MATERIALLAR 
2.1. Bahs qoidalari va vaqti 
 
1.  Boshlovchi ma’ruza mavzusini va ma’ruzachini e’lon qiladi va unga so’z   
     beradi. 
2.  Ma’ruza 5 min davom etadi. 
3.  Тaqrizchi 2 min gapiradi. 
4.  Opponent ma’ruza bo’yicha o’z qarashlarini 1-2 minutda bayon etadi. 
5.  Jamoa muhokamasiga 5-10 min. 
 
 
2.2. Ko‘rsatkichlar va munozara qatnashchilarini 
 baholash mezoni.  
 
Ko‘rsatkichlar va baholar mezoni 
(ballarda) 
Qatnashchilar  
Ma‘ruzachilar  
(Familiyasi, ismi, sharifi) 
1 
2 
3 
4 
1. Ma‘ruza mazmuni  
 
 
 
 
-  mavzuga mosligi  
 
 
 
 
-  bayon etishning izchilligi,  
    mantiqiyligi va tushunarliligi  
 
 
 
 
- xulosalarni aniq  ifodalash  
 
 
 
 
2. Ma‘lumotni   berishda   (taqdim 
 
 
 
 

 
80 
etishda)  qo‘llanadigan  vositalar 
(ko‘rgazmalilik)  
3.Reglamentga rioya qilish jami:  
(maksimal) 
 
 
 
 
 
Тaqrizchilar (FISh) 
 
1 
2 
3 
4 
1. Ma‘ruza ta‘rifi  
 
 
 
 
- 
ma’ruzaning 
kuchli 
joylarini  
aniqlash 
 
 
 
 
- 
ma’ruzaning 
bo’sh 
joylarini 
aniqlash.  
 
 
 
 
2. Reglamentga rioya qilish  jami:  
(maksimal)   
 
 
 
 
 
Тaqrizchi (Munozara qatnashchisi 
FISh) 
 
1 
2 
3 
4 
1. Savollar: 
 
 
 
 
-Soni (har biri uchun) 
 
 
 
 
2. Тo‘ldirish. 
 
 
 
 
-soni (har biri uchun) 
 
 
 
 
-mavzuga oid  
 
 
 
 
Jami: (maksimal) 
 
 
 
 
 
 
III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR  
3.1.  Mustaqil ish uchun topshiriqlar 
 
1-vazifa:  Guruh ishining yakuniy taqdimotini o’tkazish. 
2-vazifa:  O’z-o’zini bilimini tekshirishni o’tkazish; savollarga javob berish. 
3-vazifa:  ―Bilish falsafasi‖ nomli  8-mavzuning ma’ruza materiallarini insert    
                 texnikasini qo’llagan holda ishlash. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
81 
 
 
 
 
9-Mavzu: ―Jamiyat falsafasi‖ 
 
 
 
Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi  asosida tashkil etilgan ma’ruza  
bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar 
 
 
 
  Ma’ruza rejasi: 
1.  ―Jamiyat‖ tushunchasi. Jamiyatni diniy-naturalistik va falsafiy     
     tushunish. 
2.  Jamiyatning moddiy va ma’naviy hayoti, ularning birligi va o’zaro  
     bog’liqligi. 
3.  Jamiyat hayotining asosiy sohalari va ularni boshqarish. 
4.  Taraqqiyotning ―O’zbеk modеli‖ – tadrijiy rivojlanish kontsеptsiyasi,  
           uning asosiy tamoyillari.      
Mashg’ulotning 
maqsadi: 
       Mavzu  yuzasidan  bilimlarni  chuqurlashtirish  va 
mustahkamlash, 
talabalarning 
dunyoqarashini 
kengaytirish, jamiyat haqidagi qarashlarini boyitish. 
  
 
  Тalabaning o’quv faoliyati natijalari:  
1.  Jamiyat  taraqqiyotida  vorisiylik  va  davomiylik  tamoyillarining  o’rnini 
tushunib oladi; 
2.  Madaniyat  va  sivilizasiyaning  o’zaro  aloqadorligi  haqida  bilimga  ega 
bo’ladi; 
3.  Jamiyatning  moddiy  va  ma’naviy  hayotiga  xos  jarayonlar  haqida 
ma’lumotlarga ega bo’ladi; 
4.  Ijtimoiy munosabatlarning shakllari va turlarini, qonuniyatlarini tushunib 
oladi. 
  
 
  Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 
1. O’quv-uslubiy materiallar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma 1.1., 1.2., 1.3., 1.4., 1.5. -ga qarang. 
2. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 2.1.,2.2. -ga qarang. 
3. Ma’lumot-aхborot materiallar bilan tanishib chiqing. 
            Eslatma: 3.1.,3.2. -ga qarang. 
4.  O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. 
             Eslatma: 4.1. -ga qarang. 
 5.  Тayanch so’z va iboralar bilan tanishib chiqing. 

 
82 
 
 
 Nazorat shakli: 
 Og’zaki nazorat, savol-
javob va blits so’rov 
/ 
Maksimal ball:        b. 
Тalabaga  
qo’yilgan ball: ______ 
 
O’qituvchi  
imzosi:__________ 
   
 
       O‘QUV-USLUBIY MATERIALLAR 
 
I. O‘QUV MATERIALLAR 
1.1. 
Ilova-1 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Visprat 
 
 
Avesto 
 
 
Videvdat 
 
Gotlar 
 
Yasna 
 
Yashtlar 
 
Miloddan avvalgi  
1 minginchi yilda O‘rta 
Osiyo jamiyati  
(―Avesto‖ bo‘yicha ) 
 
Тarkibi 
 
Oqsoqollar kengashi 
 
Boshqaruv tuzimi 
 
Хalq yig’ini 
 
Daxyu 
 
Zantu 
у 
VIS 
 
Amana 
 
 
Alohida tumanlar va 
viloyatlar 
xukumdorlari 
 
 
Ijtimoiy sinfiy tarkib 
 
 
Dehqon – 
chorvadorlar 
 
 
Koxinlar
 
 
 
Jangchilar 
 
 
Хunarmandlar 
 

 
83 
 
 
 
 
 
 
 
1.2.                                                                                                         Ilova-2 
 
                                             
 
 
 
                              
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
TOR  MA’NODA 
kishilarning ma’lum 
maqsad asosida 
uyushgan yoki 
insoniyat 
taraqqiyotining 
ma’lum bir bosqichini 
ifodalaydi. M/n; 
O’zbekiston xotin-
qizlar jamiyati  
 
 
 
 
KENG  MA’NODA 
insonlarning ongli 
faoliyatlari jarayonida 
o’zaro ijtimoiy 
munosabatlar orqali 
uyushgan birligini, 
uning o’ziga xos 
uyushish usuli va 
shaklini ifodalaydi. 
M/n; kishilik jamiyati  
 
 

 
84