Kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi

O’rnatilgan operatsion tizim

O’rnatilgan operatsion tizim – kompyuterda dastur o'rnatish (yoki sozlash) (shu jumladan qurilma drayverlari va plaginlar) bu dasturni bajarishga tayyor qilish to'g'risidagi faoliyat tushiniladi. O'rnatish - bu kompyuterda foydalanish uchun mo'ljallangan dasturiy yoki apparat vositalarining konfiguratsiyasini sozlashdir. Uni o'rnatish uchun dasturiy ta'minotsifatida dastur yoki dsturni hosil qiladigan muhit nusxasi kerak. Dasturni (dasturni) o'rnatishda turli xil jarayonlar mavjud. Jarayon har bir dastur va har bir kompyuter uchun har xil bo'lganligi sababli, dasturlar (shu jumladan operatsion tizimlar) ko'pincha OT bilan birga keladi, o'rnatish uchun zarur bo'lgan barcha ishlarni bajarishga maxsus dastur foydalaniladi. O'rnatish kengroq dasturiy ta'minotni joylashtirish jarayonining bir qismi bo'lishi mumkin.
O'rnatish odatda kodni (dasturni) operatsion tizim tomonidan oson kirish uchun o'rnatish fayllaridan kompyuterga yangi fayllarga ko'chirish / yaratish, zarur ma'lumotlarni yaratish, dasturni OT tomonidan ro'yxatdan o'tkazish, o'rnatilmagan dastur uchun alohida dasturni o'z ichiga oladi. Odatda bir nechta joyda ko'chiriladi / hosil qilinadi, uni olib tashlash odatda dastur papkasini o'chirishdan ko'proq narsani o'z ichiga oladi. Masalan, aytentifikatsiya va boshqa tizim kodi to'liq o'chirilishi uchun o'zgartirilishi yoki o'chirilishi kerak bo'lishi mumkin.

1-rasm
Ba'zi bir kompyuter dasturlarini ularni kompyuterda saqlangan papkaga nusxalash va ularni bajarish orqali bajarish mumkin. Boshqa dasturlar darhol bajarilishi mumkin bo'lmagan shaklda taqdim etiladi, shuning uchun ularni o'rnatish tartibini talab qiladi. O'rnatilgandan so'ng, dastur har bir bajarilishdan oldin qayta o'rnatmasdan, qayta-qayta bajarilishi mumkin.

2-rasm
Dasturlarni o'rnatish paytida bajariladigan oddiy operatsiyalar quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• Tizimning zarur talablariga javob berishiga ishonch hosil qilish.

  
  

• Dasturiy ta'minotning mavjud versiyalari tekshirish.

  
  

• Dastur fayllari va papkalarini yaratish yoki yangilash.

  
  

• Konfiguratsiya ma'lumotlarini windows ro'yxatga olish kitobi yozuvlari yoki atrof-muhit parametrlari kabi konfiguratsiya ma'lumotlarini qo'shish.

  
  

• Masalan, dastur icon kalalarini yaratish orqali foydalanuvchiga dasturiy ta'minotdan foydalanish imkoniyatini berish.

  
  

• Avtomatik ishlaydigan tarkibiy qismlarni sozlash, masalan, update yoki windows tizimini ishga tushirish bilan bog’lab qo’yish.

  
  

• Dasturni boshqa tizimlar bilan bog’lanishini amalga oshirish.

  
  

• Dastur versiyalarini yangilash.

  
  

3-rasm

DOS oilasiga mansub operatsion tizimlar

Bu oilaning birinchi vakili — MS DOS tizimidir (Microsoft Disk Operating System — Microsoft firmasining diskli operatsion tizimi). Bu operatsion tizim 1981- yilda IBM PC paydo bo’lishi munosabati bilan chiqarilgan.
DOS oilasining operatsion tizimlari bir vazifali bo‘lib, quyidagi o‘ziga xos xususiyatlarga ega:
• EHM li interfeys foydalanuvchi kiritadigan buyruq yordamida amalga oshiriladi;
• Tizimni EHMning boshqa turlariga o‘tishni soddalashtiradigan tuzilma mavjudligi;
• Operativ xotiraga kirish hajmining uncha katta emasligi (640 Kbayt).
DOS operatsion tizimi oilalarining jiddiy kamchiligi shaxsiy kompyuterlar va operatsion tizim zaxiralariga ruxsatsiz kirishdan muhofaza vositalarining yo‘qligidir.
Operatsion tizimlarning tarixi
Rezident monitor
Dastlabki kompyuterlar kalkulyator kabi bir qator vazifalarni bajarish uchun qurilgan. Kabi operatsion tizimning asosiy xususiyatlari 1950-yillarda ishlab chiqilgan doimiy monitor ishlov berishni tezlashtirish uchun avtomatik ravishda ketma-ket turli xil dasturlarni ishga tushiradigan funktsiyalar. Operatsion tizimlar 1960 yillarning boshlariga qadar zamonaviy va murakkab shakllarida mavjud emas edi.^[9]Foydalanish imkoniyatini beruvchi apparat xususiyatlari qo'shildi ish vaqti kutubxonalari, uzilishlarva parallel ishlov berish. Qachon shaxsiy kompyuterlar 1980-yillarda ommalashib ketdi, operatsion tizimlar ular uchun kontseptsiyasi jihatidan kattaroq kompyuterlarda ishlatilgandek yaratilgan.
1940-yillarda eng qadimgi elektron raqamli tizimlarda operatsion tizimlar bo'lmagan. Ushbu davrdagi elektron tizimlar mexanik kalitlarning qatorlarida yoki o'tish simlari yordamida dasturlashtirilgan elektr plitalari. Bular, masalan, harbiylar uchun ballistik jadvallarni yaratadigan yoki perforator qog'oz kartalardagi ma'lumotlardan ish haqi cheklarini bosib chiqarishni boshqaradigan maxsus tizimlar edi. Dasturlashtiriladigan umumiy maqsadli kompyuterlar ixtiro qilingandan so'ng, mashina tillari (zımba qog'ozli lentadagi 0 va 1 ikkilik raqamlarining satrlaridan iborat) kiritildi (Stern, 1981).^{[to'liq iqtibos kerak]}

OS / 360 1966 yildan boshlangan ko'plab IBM asosiy kompyuterlarida, shu jumladan Apollon dasturi.

1950 yillarning boshlarida kompyuter bir vaqtning o'zida bitta dasturni bajarishi mumkin edi. Har bir foydalanuvchi cheklangan muddat davomida kompyuterdan yakka o'zi foydalangan va belgilangan vaqtda o'z dasturlari va zımbalama qog'ozli kartalardagi ma'lumotlari bilan kelishgan yoki perforator. Dastur mashinaga yuklanar edi va mashina dastur tugaguniga qadar yoki tugaguniga qadar ishlaydi qulab tushdi. Dasturlarni odatda almashtirish tugmachalari va panel chiroqlari yordamida old panel orqali disk raskadrovka qilish mumkin. Aytishlaricha Alan Turing erta bunga usta edi Manchester Mark 1 va u allaqachon operatsion tizimning ibtidoiy kontseptsiyasini printsiplaridan kelib chiqqan edi universal Turing mashinasi.^[9]
Keyinchalik mashinalar dasturlarning kutubxonalari bilan ta'minlandi, ular foydalanuvchi dasturiga kirish va chiqish kabi operatsiyalarda yordam beradigan dastur bilan bog'lanadi kompilyatsiya qilish (odam tomonidan o'qiladigan kompyuter kodini yaratish ramziy kod). Bu zamonaviy operatsion tizimning genezisi edi. Biroq, mashinalar hali ham bir vaqtning o'zida bitta ishni bajarishadi. Angliyadagi Kembrij universitetida ish navbatida bir vaqtning o'zida yuvinish liniyasi (kiyim chizig'i) bo'lib, uning ustuvorligini ko'rsatadigan lentalar turli xil rangdagi kiyim-kechaklar bilan osilgan edi.^{[iqtibos kerak]}
Yaxshilash edi Atlas rahbari. Manchester bilan tanishtirilgan Atlas 1962 yilda u ko'pchilik tomonidan taniqli birinchi zamonaviy operatsion tizim deb hisoblanadi.^[10] Brinch Xansen buni "operatsion tizimlar tarixidagi eng muhim yutuq" deb ta'rifladi.

v t e O'rnatilgan tizimlar