Matn tilshunosligi

1. 
   MANT TILSHUNOSLIGI FANINING YUZAGA KELISHI
   

“MATN TILSHUNOSLIGI” FANINING 0 ‘RGANISH OB’YEKTI VA MAQSAD-VAZIFALARI “Matn tilshunosligi” fanining o'rganish ob’yekti matn hodisasi Im lih, u gapdan ko‘ra yirik hajmli aloqa vositasi, nutqiy faoliyat tu.ihsiili, muayyan qonuniyatlar asosida shakllangan nutq ko‘rinishidir. Ayrim mutaxassislar bittagina gap ham minimal matn tushunchasiga U'iif' kelishi mumkin degan fikmi ilgari surishgan. Tilshunos 11 I iirniyozov «matn bir so‘z bilan, bir necha so‘z bilan, bir necha gap bilan, bir necha abzas bilan va bir necha bob bilan ifodalanishi ham mumkin»1 ligini aytadi. Lekin olim shuni ham ta’kidlaydiki, «matn Iinj»vistikasi muammolarini bir so‘zli, birikma yoki biror sodda gap hilan ifodalangan matnlar asosida o‘rganish maqsadga muvofiq emas. < lumki bunday matnlarga tayanib, til sistemasi unsurlarining nutqqa ko‘chirilishiga oid masalalar tavsifini mukammal holatda berib boMmaydi». Ushbu o‘quv qo‘llanmada magistrlami matn tilshunoligi fanining maqsad va vazifalari bilan tanishtirish, ularga fanning asosiy iiishunchalari, muammolari haqida ma’lumot berish maqsad qilib olingan. Oquv qoMlanmada quyidagi masalalarga to‘xtalinadi: - matn lingvistikasi fanining paydo boMishi, dunyo lilshunosiigida matn kategoriyasining o‘rganilishi, shakllanish hosqichlari, jahon tilshunosligida (I.R.Galperin, K.Kojevnikova, Y c. A.Rcfero v skaya, G.Ya.Solganik, V.G.Gak, M.V.Lyapon., O.l.Moskalskaya, A.A.Metsler, O.L.Kamenskaya va boshqaiaming ladqiqotlari) va o‘zbek tilshunosligida matn lingvistikasi fanining paydo boMishi (N.M.Tumiyozov, A.Mamajonov, E.Qilichevlaming bu boradagi qarashlari. S.Boymirzayeva, M.YoMdoshevlaming ladqiqotlari); - matn va uning til sistemasidagi o‘mi, fanlarning sistemaviy tabiati, tilshunoslikning fanlar sistemasidagi o‘rai, tilning sistemalardan tashkil topganligi masalasi, matn va uning tarkibiy qismlari (fonema-leksema-morfema-gap-matn ierarxiyasi)ning sistemaviy tabiatini ochib berish; - matnning eng asosiy kommunikativ birlik sifatidagi ahamiyati, matn va uning maqomini belgilash muammosi, matnning yondosh

2.