Kompetensiyalar va ularning amaliy ahamiyati

1. Kimyoviy jarayon, hodisalarni kuzatish, tushunish va tushuntirish
kompetensiyasi:
B1-daraja:
Umumiy kimyo, organik kimyo kurslari asosiy qonuniyatlari, nazariyalari va
organik birikmalarning muhim sinflari, ularning tuzzulishi, xossalari, olinishi va
biologic ahamiyatiga oid bilimlarni biladi, tushunadi va tushuntira oladi;
Organik birikmalarning kundalik turmushda ishlatilish sohalari, oziq-ovqat
mahsulotlari tarkibi haqida biladi va tushuntira oladi. 
B1”+”- daraja:
Kolloidva dispers sistemalar, eritmalarning komsentratsiyalarga bog’liqligi,
oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari(molekulalararo, ichki molekulyar, disproporsiya
va sinproporsiya reaksiyalari), ularning tenglamalarini tenglashtirishni yarim
reaksiyalar usuki va kimyoviy kinetika, reaksiya tezligi va unga ta’sir etuvchi
omillarni biladi va tushuntira oladi. 
Elektroliz qonunlari, pH va pOH ni aniqlash, dissotsiyalanish asoslari, issiqlik
effekti bo’yicha masalalaryecha oladi;
Organik va anorganik moddalar, ular orasidagi farqni, ularning xossalari
molekulyar tuzulishiga bog;liqligini tushuntira oladi. 
2. Element va formulalarni kimyoviy tilda ifodalash kompetensiyasi;
B1-daraja:
Organik birikmalarning umumiy va oddiy vakilini tuzulish formulasi,
gomologlari, izomerlarning trivial, IYUPAK, ratsional nomlarini yozma va og’zaki
ifodalay oladi;
Organik birikmlarning fizikaviy va kimyoviy xossalarini, ularning olinishiga oid
reaksiyalar tenglamalarini yoza oladi;
Moddalrni tozalsh usullari, texnika va turmushda ishlatiladigan kimyoviy
moddalar bilan ishlash qoidalari, ulardan foydalanishda ekologik madaniyatni
bildiradi va maliyotda qo’llay oladi. 
B1”+’-daraja:
"Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020
ISSN 2181-063X
297
http://oac.dsmi-qf.uz

---

Atomlarning tuzulishidagi, reaksiyalarning mexanizmiga ko’ra farqlarini
ifodalay oladi;
Organik moddalar sinflari formulalari orqali boshqa birikmalardan ajrata oladi,
ularning kimyoviy xossalarini, laboratoriya sharoitida va sanoatda olish usullarini
tushuntira oladi. 
3. Kimyoviy tajribalar o’tkazish va amaliyotda qo’llash kompetensiyasi:
B1-daraja:
Organik va umumiy kimyoga oid masalalarni yecha oladi, organic
birikmalarning laboratoriya sharoitida tarkibini o’rganish, ularni olish va xossalarini
o’rganishga oid amaliy va laboratoriya tajribalarini bajara oladi;
Kimyoviy ishlab chiqarish jarayonlari, mahalliiy ekologik muammolarni
tushuntira oladi, kimyo fanining asoslarini kundalik turmush va kasbi sohalarga tatbiq
eta oladi. 
B1”+”-daraja:
Tajribaalrni bajarishga doir jihozlar jamlamasini mustaqil tayyorlay oladi;
Amaliy, laboratoriya ishlaridagi sintez tajribalarini bajaradi, mustaqil xulosa va
izohlar yoza oladi;
Organik birikmalardagi kimyoviy bog’lanishning electron nazariyasi, alaknlarda
almashinish reaksiyasining energetic balansi, nukleofil reaksiyalar mexanizmi,
sikloalkanlar, alkenlar, alkadiyenlar, alkinlar, aromatik uglevodorodlar, uglevodlar,
yuqori molekulali birikmalar mavzulari asosida turli murakkablikdagi masalalarni
yecha oladi;
Kimyoviy qonuniyatlar asosida olgan bilimlaridan hayotiy faoliyatda foydalana
oladi. 
Kimyo fanini o’rganishning umumiy darajasi 10-11-sinf o’quvchilarini qamrab
olib, o’rta ta’lim muassasalari bitiruvchilarning kimyo fani izchil kurs sifatida
o;rganishning tayanch drajasida, ya’ni 7-8-9-sinflarida o’qitilib, unda o’rganilgan
kimyoning asosiy mazmuni nazariy ilmiy bilimlarga tayangan holda davom
ettiradilar.