Kompleks hosil qiluvchi biologik faol moddalarning ahaiyati

KOMPLEKS HOSIL QILUVCHI BIOLOGIK FAOL MODDALARNING AHAIYATI

Anotatsiya

Kordinatsion birikmalar o’ziga xos tuzilishga va bog’lanish turiga ega. Tabiatdagi juda ko’p birikmalar tuzilishi xossalari va biologik faolligiga ko’ra kordinatsion birikmalar deb tasniflanadi. Metal o’z ichiga olgan fermentlar, gemoglobin, mioglobin, B12 vitamini biologik faol koordinatsiyadir. Buyrak va o’t pufagidagi toshlarnieritish uchun ko’plb kationlar bilan komplekslar hosil qila oladigan birikmalarning o’ziga xos guruhi keng tarqalgan. Ular qonni saqlashda stabilizator sifatida ishlatiladi, chunki ular oksidlanish reaksiyalarini katalizlaydigan metall ionlaini bog’laydi va organizmdan zaharli metallar va radioaktiv izotoplarning ionlarini olib tashlash uchun ham ishlatiladi.

So’ngi yillarda bilogik faol ligandlarning metall kordinatsion birikmalarini biologik qo’llashda misli ko’rilmagan yutuqlarga guvoh bo’ldi, chunki ularning klinik terapiyadagi asosiy ro’li muhim hisoblanadi.


Metall komplekslar reaktivlikni pasaytirish, eruvchanlik va harakatchanlikni oshirish va tirik to’qimalarda metallarni olib tashlashni osonlashtirish usuli sifatida ishlatilgan. Xelatlashtiruvchi moddalar sinfida etilendiamintetraatsetat kislata (EDTA) kabi aminopolikarboksilatlar Cu(II) ning xelat kompleksi sifatida so’rilishini tartibga solish uchun molekulalar sfatida ishlatilgan. Ular ya’na biologik faollikka ega bolgan yoki bo’lmagan bog’lovchilarning insektitsid faolligini kuchaytirishi va vektor tanasida metall ionini o’tkazishini osonlashtirishi mumkin, bu esa oksidlovchi stress bilan zaxarlanishini kuchaytiradi.