Komplekslari va texnologiyalari fanidan vazifalar

2-TOPSHIRIQ


1. Barcha dasturiy ta’minotlarni 3 ta kategoriya boy’icha tasniflash mumkin:

• 
  tizimli dasturiy ta’minot;
  
• 
  amaliy dasturiy ta’minot;
  
• 
  dasturlash texnologiyasininng uskunaviy vositalari (dasturlash vositalari).
  

1)Tizimli dasturiy ta’minot (System software)- Komputerning va komputer tarmoqlarining ishini ta’minlovchi dasturlar majmuasidir.

2)Amaliy dasturiy ta’minot (Aplication program paskage) – bu aniq bir predmet sohasi bo’yicha ma’lum bir masalalar sinfini yechishga mo’ljallangan dasturlar majmuasidir.

3)Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari – yangi dasturlarni ishlab chiqish jarayonida qo’llaniladigan maxsus dasturlar majmuasidan iborat vositalardir. Bu vositalar dasturchining uskunaviy vositalari bo’lib xizmat qiladi, ya’ni ular dasturlarni ishlab chiqish (shu jumladan avtomatik ravishda ham), saqlash va joriy etishga mo’ljallangan.

2. 2.Bankomatlar

Bankomat (bank mashinasidan, ba'zan esa ingliz tilidan ATM. Automated teller machine)-to'lov kartalaridan foydalangan holda naqd pullarni avtomatlashtirilgan tarzda berish va qabul qilish, shuningdek, tovarlar va xizmatla ruchun to'lovlarni amalga oshirish, tegishli operatsiyalarni tasdiqlovchi hujjatlarni tuzish uchun mo'ljallangan dasturiy-texnik kompleks.

Birinchi ATMning prototipi Lyuter Jorj Simjyan tomonidan ixtiroqilingan.

Qurilma faqat naqd pul berar edi, lekin ularni hisobdan o’chira olnas edi, chunki qurilma bank bilan bog'liq emas edi. Simjyan Nyu-York shahrining City Bank ixtirosini sina bko'rishni taklif qildi, ammo olti oy o'tgach, bankirlar mashinani qaytarib olib, uni keraksiz deb hisoblaydilar. Simjyan ixtirosi deyarli 30 yil davomida unutilgan va faqat 1960-larning oxirida o'zgartirilgan. Naqd pul berish uchun birinchi ATM, avtomatlashtirilgan Teller Machine (ATM), 27 iyun 1967 yilda o'rnatildi.

Telekommunikatsiyalarni rivojlantirish bir vaqtning o'zida bir nechta banklar tomonidan ishlatilishi mumkin bo'lgan ATM tarmoqlarini qurishga imkon berdi. Bu birinchi marta AQShda 1972-1975 yilda sodir bo'lgan. Vashington shtatidagi banklarning bir necha yuz 18 bankomati Exchange deb nomlangan tarmoqqa qo'shildi. Keyinchalik bankomatlar nafaqat naqd pul berishga, balki ularni qabul qilishga ham qodir. O'zbekistonda birinchi bankomatlar 1991 yilda paydo bo'lgan.1975 tomonidan dunyo 5 ming bankomatlardan biroz ko'proq ishladi, ulardan 3140 - 534 AQSh banklarida. Rbr tadqiqot kompaniyasi ma'lumotlariga ko'ra, 2011-yil oxirida butun dunyoda 2,4 million bankomat mavjud bo'lib, 2017-yilga kelib rbr prognozlariga ko'ra, ATM soni 2012-yilning 1-iyulida O'zbekistonda qariyb 102,5 ming bankomat faoliyat yuritgan.

Bankomatning ishlash printsipi

Keyinchalik, magnit chiziqli bank kartasi bilan ishlashda ATM ishining umumiy printsipi tasvirlangan. Mikroprosessor kartalari bilan ishlash printsipi boshqacha bo'lishi mumkin. Kartani ATM karta o'quvchisiga yuklaganingizdan so'ng, karta egasiga ruxsat berish uchun maxfiy kodni (PIN-kod) kiritish talab qilinadi. Bundan tashqari, mavjud operatsiyalarni tanlash taklif etiladi (operatsiyani tanlashda PIN-kod ham talab qilinishi mumkin, bu ma'lum bir ATMning o'ziga xos sozlamalariga bog'liq). Operatsiyani tanlagandan so'ng, ATM olingan ma'lumotlarni (magnit chiziq/chipning mazmuni, kiritilgan PIN-kod, talabqilingan operatsiya) shifrlaydi va ma'lumotlarni sotib olish bankining (bankomatlarga xizmat ko'rsatuvchi bank) qayta ishlash markaziga o'tkazadi. Bank-ekvayer operatsiyani amalga oshirish uchun to'lov tizimiga so'rov yuboradi. To'lov tizimi so'rovni emitent bankiga (kartani bergan bank) yo'naltiradi va rozilik yoki rad etish (avtorizatsiya kodi) qabul qilib, so'rovni bajarish yoki rad etish uchun buyruq bankomatiga yuboradi. Shu bilan birga, so'rovni yuborish, so'rovga javobni qayta ishlash, kassetalardan pul olish/qabul qilish bo'yicha barcha harakatlar qayd etiladi, bu esa operatsiya shubha qilingan taqdirda tergov o'tkazishga imkon beradi. PIN-kod faqat karta egasiga ma'lum bo'lgani uchun PIN-kod bilan tasdiqlangan operatsiyalar to'g'ridan-to'g'ri karta egasi tomonidan amalga oshiriladi.

3-topshiriq

1. 
   Texnik ta’minot
   
2. 
   Asosiy, qo’shimcha
   
3. 
   Axborotni kiritmoq, qayta ishlamoq.
   
4. 
   Kompyuterning birinchi navbatli texnik qism va qo’shimcha qurilmalarini o’z ichiga oladi.
   
5. 
   Hardware
   

4-topshiriq


TEXNIK TA’MINOT DASTURIY TA’MINOTSIZ MAVJUD BO’LISHI MUMKINMI ? HA VA YO’Q JAVOBIZNI MISOLLAR BILAN YOZING.

Bu savolda albatta o’zimizning fikrimiz mavzudan xulosa sifatida so’ralganligini ko’rishimiz mumkin.Bu savolni ikki xil tushunsak bo’ladi, ya’ni agar real hayotda o’ylasak aslida Dasturiy Ta’minotsiz hech qanday texnikaga buyruq yuklay olmaymiz. Endi ikkinchi tarafdan o’ylasak Dasturiy Ta’minotsiz ixtiyoriy texnikani yuzaki tassavvur qila olamiz. Bu bilan men nima demoqchiman: misol uchun, Kompyuterni olsak uni Dasturiy Ta’minotsiz ham Kompyuter ekanligini bila olamiz ammo undan foydalana olmaymiz.Bundan kelib chiqadiki Kompyuter Dasturiy Ta’minotsiz bir quti bo’lib qoladi unga na buyruq,na vazifa yuklay olamiz.SHulardan xulosa qilsak Dasturiy Ta’minotsiz biror texnikadan foydalana olmaymiz.Bekorga sinonim sifatida yuqorida aytganimdek “kompyuter yuragi” deb olmadim.Shunday ekan biz ham qo’ldan kelguncha dasturlashlarni o’rganishimiz kerak.Bu esa hozirgi kun talablaridan biridir.