Kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyasi yo`nalishi

5.Tarmoq tizimi operatsion tizimdan nimasi bilan farq qiladi?

Har qanday operatsion tizim-bu kompyuter yoki qurilmaga o'rnatilgan dasturiy ta'minot elementlari uchun boshqaruv muhiti, bizda ular ilovalar, mashinaning kirish-chiqish tuzilishi, xotiradan foydalanish va boshqa apparat elementlari uchun mavjud.
Aytgancha, operatsion tizim umumiy bo'lib, tarmoq tizimi ixtisoslashtirilgan operatsion tizim bo'lar edi, uskunalar aloqasi uchun tarmoqlardan foydalanishda shunday bo'ladi.
Kompyuterimizning operatsion tizimi haqiqiy nomga ega - bu markazlashtirilgan operatsion tizim, va u boshqa markazlashtirilgan operatsion tizim bo'lib, bu holda alohida kompyuterlarning resurslarini boshqarishda, imtiyozli rejimda ishlaydi.
Taqsimlangan tizimlarning mijoz-server arxitekturasi juda keng tarqalgan va operatsion tizimlar bilan qo‘llanadi. Shuning uchun zamonaviy taqsimlangan tizimlar qanday serverlar turlari va funksiyalarini tashkil etishini bilish juda muhim. Fayl-server (file server) – kompyuter va dasturiy ta’minot bo‘lib, u kompyuter-serverning disklarida joylashgan fayllar tizimlari to‘plamiga, lokal tarmoqning (LAN) boshqa kompyuterlariga ulanishni taqdim etadi. Misol uchun, UNIX (Linux, FreeBSD, Solaris va boshqalar) turdagi OT uchun SAMBA (SMB – Server Message Block) serverlar dasturiy ta’minoti lokal tarmoqning Windowskompyuterlaridan UNIX-mashinalarning fayllar tizimlariga ulanishni ta’minlaydi. Samba shuningdek, Macintosh/MacOS platformasi uchun ham amalga oshirilgan. Ilovalar serveri (application server) – kompyuter va dasturiy ta’minot bo‘lib, hisoblash resurslari (xotira va protsessor) va lokal tarmoqning boshqa kompyuterlaridan ilovalarning ma’lum sinflarini olisdan ishga tushirish uchun zarur muhitni taqdim etadi. Misollar Java Enterprise Editionda (JEE) ishlaydigan ma’lum ilovalar serverlaridan eng yaxshilari WebSphere (IBM), WebLogic (BEA) ilovalar serverlari hisoblanadi. Ma’lumotlar ombori serveri (database server) – kompyuter va dasturiy ta’minot bo‘lib, kompyuter-serverda joylashgan ma’lumotlar omboriga tarmoqning boshqa kompyuterlariga ulanishni taqdim etadi. Misol, Microsoft SQL Server ma’lumotlar omboriga ulanish uchun serverlar dasturiy ta’minoti hisoblanadi. Veb-server (Web server) – kompyuter va dasturiy ta’minot bo‘lib, mijozlarga kompyuter-serverda joylashgan Web-sahifalarga WWW orqali ulanishni taqdim etadi. Misol, erkin tarqatiladigan Webserver Apache hisoblanadi. Proksi-server (Proxy server) – kompyuter va dasturiy ta’minot bo‘lib, u lokal tarmoqning qismi hisoblanadi va Internetga lokal tarmoq kompyuterlaridan samarali kirish, trafikni filtrlash, tashqi 30 hujumlardan himoyalashni ta’minlaydi. Proxy-server odatda operatsion tizimga o‘rnatiladi. Elektron pochta serveri – kompyuter va dasturiy ta’minot bo‘lib, u qandaydir lokal tarmoq kompyuterlari elektron pochtasini jo‘natish, olish va tarqatishni bajaradi. Shuningdek pochtani shifrlash (email encryption) – ma’lum tarmoq domenidan manzillarga (buyurtmachiga) xatlarni jo‘natishdan oldin shifrlash va ularni buyurtmachi olganidan keyin deshifrlashni ta’minlashi mumkin. Server qismi (Server back-end) – katta ishonchlilik va katta resurslar hajmini taqdim etish maqsadlarida bitta server o‘rniga ishlatiladigan server kompyuterlarning lokal tarmoqqa birlashtirilgan guruhi hisoblanadi. Bunga yaqin bo‘lgan boshqa atama ma’lumotlarga ishlov berish markazi (data center) hisoblanadi. Bu tushuncha bulutli hisoblashlarning yanada keng tarqalishi bilan juda dolzarb, bu nuqtai nazardan eng zamonaviy mijoz-server o‘zaro ta’sirlashishi hisoblanadi.
Novell NetWare 4 versiyali tarmoq OT ko`p serverlarni o`z tarkibiga olgan, mingacha foydalanuvchiga xizmat qiladigan, ko`p segmentli tarmoqlarni barpo etish uchun mo`ljallangan. YAngi versiyada serverlarni boshqarish markazlashtirilgan ya`ni tizim administratori barcha serverlarni boshqarishi mumkin va barcha serverlarda yagona foydalanuvchilar ro`yxatini olib borishi mumkin. Mijoz-server hisoblash tarmog`ida Windows NT, Windows NT Advanced Server tarmoq OTlari ishlatiladi. Nomarkazlashtirilgan boshqarish tarmoqlarida yoki bir tarmoqlarda kompyuterlar birlashtiriladi, ularning har biri server va klient bo`lishi mumkin.