Kompyuter injiniring” fakulteti 616-21 guruh talabasi maxmudov Ravshanbekning

Markaziy protsessorning asosiy funksiyalari quyidagilar bo'lishi mumkin:

1. 
   Ishtirok etish: Markaziy protsessor ishni boshlash uchun kerakli barcha ishchilar va qismlarni faollashtiradi.
   
2. 
   Ko'rish: Markaziy protsessor har qanday kiritilgan ma'lumotni (raqam, matn, belgilar) bilgilar to'plamidan oladi.
   
3. 
   Holatni saqlash: Markaziy protsessor o'z ish jarayonining holatini saqlab, olgan natijalarni qayta ishlovchi qismga jo'natadi.
   
4. 
   Hisoblash: Markaziy protsessor arifmetik- lojik operatsiyalarni bajargan holda hisoblash jarayonlarini amalga oshiradi.
   
5. 
   Bajarilayotgan instruksiyalarni bajarish: Markaziy protsessor kiritilgan instruksiyalarni interprelaydi va qo'llab-quvvatlashdan o'tkazgan holda bir tugmani bajaradi.
   
6. 
   Ehtiyotkorlik: Markaziy protsessor ma'lumotlarni hifozalab, xavfsizlik va mamnuniyat qilish jarayonlarini ta'minlayadi.
   
7. 
   Boshqarish: Markaziy protsessor kompyuterning boshqaruvni bajaradi va barcha muhit bevosita bilan aloqada bo'ladi.
   

Markaziy protsessor funksiyalari menyuda keltirilgan, ammo har bir jarayon konkretda qanday bajaradi va o'ziga xos qobiliyatlarga egadir. Bunda jarayonchilar barcha amalga oshiriluvchi vazifalar va ma'lumotlarga tegishli ravishda ish bajaradilar..Markaziy protsessor arxitekturasi, bir nechta xususiyatlarni o'z ichiga olgan bitta chiptopli arxitekturani ifodalaydi.
Sxema 3 asosiy qismdan iborat:

1. 
   Muvozanat qismi (ALU, ya'ni Aritmetik va Mantiqiy Ishlatish Qismi): Bu qism ma'lum bir vaqtda arifmetik operatsiyalar va lojikalar bilan ishlaydigan va natijalarni generatsiya qiladigan bo'limdir.
   
2. 
   Hafiza qismi: Bu qism ma'lumotlar to'plamini uzatish uchun ishlatiladi. Bu hafiza dastur va ma'lumotlar uchun alohida bo'lib, bitta yoki bir nechta stapkaning yig'indisi, RAM va ROM kabi turli hodisa va makroinstruksiyalar saqlanadi.
   
3. 
   Boshqaruv birligi (Control Unit): U bu chiptopli jadvallarni bajarish va harmoniyasini ta'minlaydi. Boshqaruv birligi, instruksiya berish, ya'ni dasturdan keyinchalik instruksiyani o'qish, dasturning ixtiyoriy qismidagi instuksiyalar bilan muvozanatni tayyorlash, muvozanat va hafizadan ma'lumotlarni o'qish, natijalarni chiptopda to'xtatish va chiptopli ishlash holatini boshqarish uchun zarur bo'lgan barcha kalit so'zlarni o'z ichiga oladi.
   

Bu ikkita komponent bir-biri bilan bog'lanib, to'liq xuddi chip bilan ishlash imkoniyatiga ega bo'ladi. Arxitektura odatda to'plama va instruksiyariv o'lchov bilan ifodalanadi (ya'ni 32 bit, 64 bit va hokazo). Instruktsiyalar, muvozanat qismi tomonidan o'qib olingan va instruksiyalar, boshqaruv birligi tomonidan aniqlangan tartibda yoki ma'lum bir dastur tarqatilgan qilib bajariladi.Bu, odatda har bir protsessor uchun alohida bo'lgan, ammo umumiy tamoyilni ifodalovchi, protsessor markaziy protsessor arxitekturasini keltiradi. Bu arxitektura, protsessorni boshqaruv qilishning kerakli funksional va xususiyatlarning bir kombinatsiyasi agar profil uchun ma'lumotlar to'plamini topshirishning o'ziga xos xususiyatlarni o'z ichiga olgan bo'lsa shartdir.Markaziy protsessorning eng so'nggi avlodi, 2021 yilda chiqqan Intel
Core i9-11900K modelidir. Bu protsessor, 11chi nesil Intel Core i9 seriyasiga kiradi va markaziy ish g'olibi uchun yuqori harajatli tanlovdir. U HyperThreading tekshiruvchisi va Turbo Boost Max 3.0 to'rtinchi tillanishi bilan keladi va eng yuqori ish takti 5.30 GHz ga erishadi. Protsessor o'z ichida 8 yetak kernel va 16 ta ardor (thread) ni o'z ichiga oladi.Markaziy protsessorda 14 nm litografiya teknologiyasi ishlatilgan va 8,125 mln tranzistor jubliyatiga ega. Uning oziq-ovqatli TDP (termoenergetik ko'rmagan mahsulot) qiymati 125 W. Protsessor DDR4-3200 xotiraga moslashuvlangan bo'lib, katta xotiraga erishish vaqtida xotiraning iste'mol bandi 45.8 GB/s ga tenglashgan. Grafikani hisoblash uchun protsessorida dahiliy Intel UHD Graphics 750 yo'q, faqat UniFi Graphics kartasi bilan birga ishlashingiz mumkin.
Tanlovchi uchun protsessorning pulli uchunchasi ta'kidlaydigan muvozanatli parametrlari tezlik, tuzilish va narxlarga bog'liq bo'ladi. Eng so'nggi avlod protsessorlar kompyuterlar uchun eng yuqori ish taktini taqdim etishganligi uchun kuchli o'yinlar oynash va mahalliy yoki professional media tahrirlovchilari uchun muhimdir.
5-AMALIY MASHG’ULOT

1. 
   BOSHQARISH OPERATSIYALARI QANDAY? ULARNI BAJARUVCHI BUYRUQLAR HAQIDA MA’LUMOT BERING?
   
2. 
   PROTSESSORNING ASOSIY BOSHQARISH BUYRUQLARI
   

QANDAY? ULARNING SXEMASINI KO’RSATING?

3. 
   MARKAZIY PROTSESSORNING BOSHQARISH
   

BUYRUQLARINING ASOSIY FUNKSIYALARI QANDAY?