“Kompyuter injiniring” fakulteti Kompyuter injiniringi yo’nalishi

 
3. HyperTransport (HT) shinasi
HyperTransport (HT) shinasi-bu ikki yo'nalishli, o'tkazuvchanligi yuqori, kechikish vaqti past, 
ketma-ket parallel kompyuterli shina.
HyperTransport 200 MGts dan 3,2 GGts gacha chastotalarda ishlaydi (PCI shinasi uchun - 33 va 
66 MGts). Bundan tashqari, u DDR -dan foydalanadi, ya'ni ma'lumotlar sinxronlash signalining 
ko'tarilgan va tushgan qirralariga yuboriladi, bu esa 2,6 gigagertsli sinxronlash chastotasida 5200 
Mp/s gacha ruxsat beradi; sinxronizatsiya chastotasi avtomatik ravishda o'rnatiladi.
HyperTransport shinasi paketlarga asoslangan. Har bir paket shinaning fizik kengligidan qat'i 
nazar (ma'lumotlar qatorlari soni) 32 bitli so'zlardan iborat. Paketdagi birinchi so'z har doim 
nazorat so'zidir. Agar paketda manzil bo'lsa, nazorat so'zining oxirgi 8 biti keyingi 32-bitli so'z 
bilan birlashtirilib, natijada 40-bitli manzil paydo bo'ladi. Shina 64-bitli manzilni qo'llab-
quvvatlaydi-bu holda, paket 64-bitli manzilni ko'rsatuvchi maxsus 32-bitli nazorat so'zidan 
boshlanadi va 40 dan 63 gacha manzil bitlarini o'z ichiga oladi (manzil bitlari 0 dan boshlab 
raqamlangan). Paketning qolgan 32 bitli so'zlari to'g'ridan-to'g'ri uzatiladigan ma'lumotlarni o'z 
ichiga oladi. Ma'lumotlar har doim haqiqiy uzunligidan qat'i nazar, 32-bitli so'zlar bilan uzatiladi 
(masalan, bitta baytni o'qish so'roviga javoban, 32 bitli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan paket 
shina orqali uzatiladi va faqat 8 bu 32 bit muhim).
4. Kompyuter shinasining asosiy ko’rsatgichlari
Kompyuter shinasining uchta asosiy ko'rsatkichi bor: soat chastotasi, bit kengligi, ma'lumotlarni 
uzatish tezligi yoki tarmoqli kengligi.
Har qanday kompyuterning ishlashi kristalli osilator tomonidan aniqlangan soat chastotasiga 
bog'liq bo'lib, u kvarts kristalli qalay idishga joylashtirilgan. Elektr kuchlanish ta'siri ostida 
kristalda elektr tebranishlari paydo bo'ladi. Bu tebranishlarning chastotasi soat chastotasi 
deyiladi. Har qanday kompyuter mikrosxemasidagi mantiq signallarining barcha o'zgarishlari 
ma'lum vaqt oralig'ida sodir bo'ladi, ular soat tsikllari deb ataladi. Shunday qilib, kompyuterning 
ko'p mantiqiy qurilmalari uchun eng kichik vaqt birligi - soat davri. Har bir operatsiya kamida 
bitta soat aylanishini talab qiladi, garchi ba'zi zamonaviy qurilmalar bir soat tsiklida bir nechta 
operatsiyalarni bajarishga qodir. Kompyuterning soat tezligi megagerts (MGts yoki gigagerts) da 
o'lchanadi. Agar qurilma boshqa qurilmadan javob kutayotgan bo'lsa, bo'sh soatlar (kutish 
davrlari) mavjud. Operativ xotira va kompyuter protsessorining ishi shunday tashkil etilganki, 
uning soat chastotasi operativ xotira chastotasidan ancha yuqori.
Shinalar elektr signallarini uzatish uchun bir nechta kanallardan foydalanadilar. Agar 32 ta kanal 
ishlatilsa, u holda shinalar 32 bitli, agar 64 ta kanal ishlatilsa, shinalar 64 bitli hisoblanadi. 
Aslida, har qanday kenglikdagi shinalar ko'proq kanallarga ega. Qo'shimcha kanallar ma'lum 
ma'lumotlarni etkazish uchun mo'ljallangan.