"Kompyuter injiniring" fakulteti "Kompyuter tizimlari" kafedrasi "Kompyuter arxitekturasi” fanidan

Multikompyuterlar va ularning asosiy xususiyatlar 
Parallel arxitekturaning ikkinchi variantida har bir protsessor faqat shu 
protsessor uchun mavjud bo’lgan o’z xotirasiga ega. Bunday sxema 
ko’pkompyuterli yoki taqsimlangan xotira tizimi deb ataladi. Multikompyuter va 
multiprotsessorning asosiy farqi shundaki, ko’p kompyuterdagi har bir protsessor 
o’zining lokal xotirasiga ega bo’lib, unga ushbu protsessor LOAD va STORE 
buyruqlarini bajarish orqali kirishi mumkin, ammo bu buyruqlardan foydalanadigan 
boshqa biron bir protsessor ushbu protsessorning hususiy xotirasiga kira olmaydi. 
SHunday qilib, ko’p protsessorlarda barcha protsessorlar tomonidan 
foydalaniladigan bitta fizik manzil maydoni mavjud, ko’pkompyuterlarda esa har bir 
protsessor uchun alohida fizik adreslar bo’shliqlari mavjud.
Multikompyuterdagi protsessorlar bir-birlari bilan umumiy xotiraga oddiy 
kirish orqali aloqa qila olmasliklari sababli, protsessorlar ularni bog’laydigan aloqa 
tarmog’i orqali xabar almashadilar. Uskunada amalga oshirilgan umumiy xotira 

---

bo’lmasa, ma’lum bir dasturiy ta’minot tuzilishi qabul qilinadi. Multikomputerda 
LOAD va STORE buyruqlari yordamida ma’lumotni o’qish va yozish imkonini 
beradigan barcha protsessorlar uchun bitta virtual manzil maydoniga ega bo’lish 
mumkin emas.Shunday qilib, biz ikkilamchi vaziyatga duch kelmoqdamiz: ko’p 
protsessorlarni yaratish qiyin, lekin dasturlash oson, va multikompyuterlarni qurish 
oson, lekin dasturlash qiyin. Natijada, doimo gibrid tizimlarni yaratishga urinishlar 
qilinmoqda. Ushbu harakatlar umumiy xotirani har xil yo’llar bilan amalga oshirish 
mumkinligini tushunishga olib keldi, ularning har biri afzalliklari va kamchiliklari 
bilan. Parallel kompyuter arxitekturasi sohasidagi deyarli barcha tadqiqotlar ikkala 
tizimning afzalliklarini birlashtirgan gibrid shakllarni yaratishga qaratilgan. Bu 
yerda kattalashtirishga erishish, ya’ni tobora ko’proq protsessorlar qo’shilishi bilan 
to’g’ri ishlashni davom etadigan tizimni ishlab chiqish muhimdir. 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Z.Z.Miryusupov, J.X.Djumanov. «Kompyuter arxitekturasi». /TATU. 144 
bet. Toshkent, 2017 
2. Таненбаум Э. Архитектура компьютера. 6-е. издание 
3. Жмакин А.П. Архитектура ЭВМ. СПб: Питер, 2008. – 315 с 
4. Степанов Ф.Н. Архитектура вычислительных систем и 
компьютерных сетей. СПб: Питер, 2007. - 509 с.