“kompyuter injiniringi” fakulteti

Beshinchi avlod mobil aloqa tarmoqlari
Beshinchi avlod mobil aloqa texnologiyasi – tzelekommunikatsiya 
sohasida, 5G uyali aloqa kompaniyalari tomonidan 2019 yilda global miqyosda 
tarqalishni boshlagan uyali aloqa tarmoqlari uchun beshinchi avlod texnologiyasi 
hisoblanadi. Bugungi kunda yuqori tezliklarda ma’lumot uzatish va boshqa ko’plab 
imkoniyatlarni qo’llab quvvatlovchi zamonaviy 4G aloqa tarmoqlarining davomchi 
sifatida 5G tarmoqlari rivojlantirilmoqda. Bugungi kunda Janubiy Koreya, Xitoy va 
AQSh 5G texnologiyasini yaratish va joriy etish bo’yicha dunyoda etakchi 
mamlakatlar hisoblanadi va 5G tarmoqlarining ba’zi xizmatlarida foydalanish 
yo’lga qo’yilmoqda. Butun dunyo bo’ylab operatorlar, shu jumladan AT&T Inc., KT 

---

Corp va China Mobile, beshinchi avlod (5G) simsiz texnologiyasini to’liqligicha 
yaratish va joriy etishga intilmoqda. 5G aloqa tarmoqlari 100Gbit/s tezlikda 
ma’lumot uzatish imkoniyati qo’llab quvvatlaydi, bu degani 4G texnologiyasi 
taqdim etayotga mavjud tezlik bilan taqqoslaganda 100 marta katta tezlik degani.
Oldingi mobil aloqa avlodalaridan farqli 5G tarmoqlari 1G-4G bo’lgan barcha 
turdagi xizmatlarni ajoyib sifat darajasida va uzatish tezligida qo’llab quvvatlaydi. 
Ko’plab xizmatlarni integrasiya qiladi hamda mavjud fizik ob’ektlarning ko’plari 
5G tarmoqlari dasturish ko’risnishda ishlab chiqilgan. 5G tarmoqlari orqali barcha 
simsiz: sputnik aloqa, Wi-Fi, Wi-Max va simli aloqa xizmatlaridan foylanish 
mumkin. 5G tarmoqlari uchun chastota diapazoni ikki to’plamda orqali belgilanadi 
(1) chastota diapazoni LTE chastota diapazonini o’z ichiga olgan 450MHs – 6 GHz 
oralig’ida va (2) chastota diapazoni 24, 25GHz - 52,6GHz oralig’i. Beshinchi avlod 
mobil aloqa tarmoqlarini dunyo miqyosida keng joriy yetish bilan birga, 5G tarmoq 
foydalanuvchilari soniyasiga gigabit ma’lumot uzatish imkoniyatiga ega bo’lishadi, 
3D formatda online kino ko’rishlari, sensor texnologiyalari keng joriy etish 
imkoniyati, smart home, smart city, avtomatlashtirilgan sanoat, o’z o’zini 
boshqaruvchi aqlli ob’ektlar, aqlli tibbiyot, aqlli transport, uchuvchisiz 
boshqariluvchi dronlar, aqlli elektr tarmoqlari, IoT xizmatlari, mashina-mashina 
aloqasi, gologramma, va boshqa telekommunikatsiya xizmatlariga ega bo’lishadi,
Tarkib:

1G: Faqat ovozli 

2G: SMS va MMS 

2.5G va 2.75G: ma’lumotlar, nihoyat 

3G: Qo’shimcha ma’lumotlar, video qo’ng’iroqlar va mobil Internet 

---


4G: Amaldagi standart 

5G: Keyingi standart 
1G (1 - Avlod) 
1G 1980-yillarda ilk bor tijorat telekommunikatsiya simsiz texnologiyasiga aylandi. 
Nippon telegraf va telefon (NTT) birinchi marta Yaponiyani Tokioda taqdim etdi. U 
yerdan u iste’molchilarning e’tiborini tortdi va katta bozor ulushiga ega bo’ldi. 1981 
yilda 1G ba’zi Evropa mamlakatlarida va 1983 yilda kiritilgan; 1G AQSh bozoriga 
kirdi.