Kompyuterlararo aloqalarni tashkil etish yo’llari

Kompyuter tarmog`ining strukturalari

Lokal va global (katta) tarmoqlarni strukturalashtirish sabablardan biri bu shundan iboratki, 10 – 30 dan ortiq kompyuterlar ko`pincha topologiyaning umumiy shina, xalqa, aylana, yulduz turlarning biri bilan bog`lanadi. Bunday bog`lanishda tarmoq kompyuterlari, boshqa kompyuterlarga kirishda bir xil xuquqga ega bo`ladi.
Albatta bunday bir xil struktura kompyuterlarga xizmatni va tarmoq ekspluatatsiyasini engillashtiradi. Biroq, katta tarmoqlarni tuzishda aloqaning bir xil strukturasining afzalligi uning kamchiligiga aylanib qoladi. Bunday tarmoqlarda namunaviy strukturani ishlatish turli cheklanishlarga olib keladi:
* uzellar orasidan uzunlikni cheklash;
* tarmoqdagi uzel sonini cheklash;
* tarmoq uzellari bilan paydo bo`ladigan trafik intensivligini cheklash. Masalani Ethernet texnolgiyasi bo`yicha ingichka koaksial kabel bilan 185 metr uzunlikdagi kabelni ulaydi, unga 30 tadan ortiq bo`lmagan kompyuterlar ulanadi. Biroq, agar kompyuterlar o`zaro axborotlar bilan almashayotgan bo`lsa, ayrim hollarda kabelga ulangan kompyuter sonini 20 gacha, yoki 10 taga kamaytiriladi; buning, sababli har bir kompyuterga tarmoqning umumiy o`tkazuvchanlik qobiliyati etarli bo`lishi kerak. Bunday cheklanishlarni bartaraf qilish uchun maxsus asbob - uskunalardan foydalaniladi.
Fizik aloqalar topologiyasi: tarmoqning fizik va logik strukturalaridan iborat.
Fizik aloqaning konfiguratsiyasi kompyuterlarni elektrik ulanishlarini aniqlaydi. Logik aloqa tarmoq uzellari orasidagi tashkil etadi.
Tarmoqning umumiy uzunligini ko`paytirish maqsadida lokal tarmoqning kabelning turli segmentlarini fizik ulash uchun kommunikatsion qurilmaning oddiy takrorlovchi (povtoritel`) (reprator) ishlatiladi. Takrorlovchi bir tarmoq segmentidan kelayotgan signallarni uning boshqa segmentiga uzatadi.
takrorlovchi takrorlovchi takrorlovchi

Rasm 10 Takrorlovchi Ethernet tarmog`ini uzunligini oshirishga imkon beradi.
Bir nechta portlarni va bir nechta fizik segmentlarni ulovchi takrorlovchilarga kontsentratorlar yoki xablar deyiladi. Kontsentratorlar lokal tarmog`i baza texnologiyalari uchun xarakterlidir:
- lokal tarmoqlar: Ethernet, Arc NEF, Token Rinq, FDDI, Fast Ethernet, Giqabit Ethernet.
Istalgan texnologiyada kontsentratorlarning ishlashida ko`p umumiylik mavjud. Ular bir portdan kelgan signallarni boshqa o`zining portlariga uzatib beradi. Ular aynan portlarda kirish signallari bilan farq qiladi xalos.
Ethernet kontsentratori o`zining barcha kirish signallarini takrorlaydi, undan tashqari qaysi portdan signal kelsa, uni ham takrorlaydi (rasm 2.9. a). Token Rinq kontsentratori ayrim portlardan kelgan signallarni takrorlaydi, ya`ni keyingi kompyuter xalqasi ulangan bitta port signalini takrorlaydi (rasm 2.9. b).


Rasm 11 Turli texnologiyali kontsentratorlar.
Ko`p hollarda fizik va logik tarmoq topologiyalari bir - biriga mos bo`ladi.
fizik xalka

Д		^Е		F

Logik xalqa

1. 
   fizik topologiyaga ega.
   

2. 
   umumiy fizik shina
   

Fizik topologiyaga ega bo`lgan kompyuterlar xalqa kabeliga kirishga ruxsatni, maxsus kadrni bir - biriga uzatish hisobiga oladilar. Kadr - marker ham xuddi o`sha tartibda kompyuterdan kompyuterga ketma - ket uzatiladi, ya`ni fizik xalqa hosil qilib, markerni A kompyuter V ga, V kompyuter S kompyuterga v.k. uzatadi.
b) logik va fizik topologiyalarni mos tushmaganligi. Bunda fizik kompyuterlar umumiy shina topologiyasi bo`yicha ulangan. Bu erda marker xalqa tartibda uzatiladi va fizik aloqani takrorlamaydi, balki tarmoq adapterlarining logik konfiguratsiyasi bilan aniqlanadi. Kontentratorlar yordamida tarmoqni strukturalash na faqat tarmoq uzellari orasidagi masofani ko`paytirish balki uning mustahkamligini ham oshirib beradi.