Kompyutetr tarmoqlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI

VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKЕNT AXBOROT TЕXNOLOGIYALARI UNIVЕRSITЕTI

KOMPYUTER INJINERING FAKULTETI

CHORIYEV MIRZOQODIRNING

“KOMPYUTETR TARMOQLARI” FANIDAN TAYYORLAGAN

MUSTAQIL ISHI

GURUH: 217-18

Mavzu: 5G texnologiyasi

Toshkent-2020

Mavzu: 5G texnologiyasi

Reja:

Kirish

Asosiy qism:

1. 
   5G kirib kelishi, rivojlanishi
   

2. 5G imkoniyatlari

3. Kamchiliklari va afzalliklari

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

Har bir inson "3G" va "4G" so'zlarini eshitgan, ammo hamma "G" "generation" — "avlod" degan ma'noni anglatmaydi. "G" tarixi 1980-larda boshlangan va kelgusi o'n yil ichida bizni yangi, yanada rivojlangan simsiz avlod bilan quvontirdi. Beshinchi avlod, 5G, "butun insoniyat uchun ulkan pog'ona" bo'lishni va'da qiladi. 5G ning faqat ikkita foydasi - ma'lumotlar uzatish tezligini bir necha marta oshirish va javob vaqtini sezilarli darajada qisqartirish-hamma narsani o'zgartiradi. 4G tarmoqlarining tezligi 1 Gbit/s ga teng bo'lib, oldindan yuklamasdan yaxshi sifatli filmlarni juda qulay ko'rish imkonini beradi. 5G, bizga 20 Gbit/s gacha tezlikni beradi — mobil telefon bilan birga tarmoqqa uchib ketmaslik kabi! To'rtinchi avloddagi 50 millisekundli signal kechikishi beshinchi soniyada 1 millisekundga tushadi va aslida millisekundning bir soniyasining mingdan bir qismi. Javob vaqti shunchalik kamayadi, u butunlay ko'rinmas bo'ladi. Autopilot, robotika, telemeditsina va eSPORTS qanday bo'lishini tasavvur qiling! 5G o'yin sohasida uzoq kutilgan yutuqni keltiradi. Fanatik onlayn futbolchilar endi "buvisining qishlog'ida" yaxshi internetni qayerdan olish kerakligi haqida o'ylashlari kerak emas. Qayerda bo'lishingizdan qat'i nazar, sevimli onlayn-harakatlardan voz kechishingiz kerak emas

5G — yaqin kelajak texnologiyasi. Oldinda turgan — 5G (beshinchi avlod) uchun marketing faoliyati yanada qiziqarli bo‘ladi. Agar to‘rtinchi avlod texnologiyasi sifatini oshirishga chiroyli yondashuv mavjud bo‘lgan bo‘lsa, 5G uchun asoslar hali mavjud emas. Beshinchi avlodga o‘tish uchun tezlikni 200–500 marta oshirish va 10–50 Gbit/s gacha tezlikka erishish zarur. Tezlik­ning bunday ko‘rsatkichlari uchun apparatlar takomillashuvi ham shart bo‘ladi. Bu beshinchi avlod ma’lumotlarini uzatish uchun juda zarur. Bu nafaqat insonlarni, balki buyumlarni ham o‘zaro bog‘laydi, shuningdek, farqli va bir turdagi tarmoq xizmatlarining ko‘rsatilishini ta’minlaydi. Bu kabi yechimlar 5G standartining industrial internet va industrial raqamlashtirishga yanada sifatli xizmat qilishiga imkoniyat beradi.

5G texnologiyasini tadbiq etishni tezlashtirish muhim va kerakliligi haqida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2019- yilning aprel oyida Pekinda Huawei kompaniyasining Tadqiqotlar va innovatsiyalar markaziga tashrifi davomida aytib o‘tgan. O‘zbekistonda 5G ni tadbiq etish bo‘yicha Prezident topshirig‘ini bajarish uchun “Coscom” MChJ (Ucell savdo belgisi) mobil aloqaning beshinchi avlodi – 5G ni sinash jarayonini boshladi, bu texnologiya o‘zining yuqori tezlikda ma’lumot uzatish imkoniyatlari bilan chindan ham innovatsion hisoblanadi.

1. 5G kirib kelishi, rivojlanishi

4G bizning hozirgi avlodimizga, uyali aloqaning "to'rtinchi avlodiga" tegishli. 1980-yillarda mobil telefonlarning dastlabki yillaridan beri uyali aloqa texnologiyalarning bir necha avlodlari paydo bo'ldi va yo'q bo'lib ketdi, bozor deyarli har 10 yilda kuchli texnologiyalarni talab qiladi. 90-yillarda mobil telefonlardan foydalanishning tez sur'atlar bilan o'sishi ikkinchi avlod tizimlariga (2G) olib keldi, masalan, "GSM" yoki "IS-95". 2000-yillarda "UMTS" yoki "CDMA 2000" kabi smartfonlar va 3G tizimlarining kelishi bilan "Mobil keng polosali ma'lumotlar" paydo bo'ldi va bu odatiy holga aylandi. 2010 yildan beri operatorlar asosan LTE texnologiyasiga asoslangan 4G radio-mobil tarmoqlarini joriy etishga kirishdilar.

5G, ba'zi foydalanuvchilarga, masalan, qamrov zonasida doimiy xizmat ko'rsatish kafolati va tarmoqlarga ulangan ob'ektlar bilan ishlashga yordam berish orqali, xizmat sifatini yanada yaxshilashni va'da qilmoqda. IoT inqilobi bilan - narsalar Interneti, yaqin yillarda bir-biriga ulangan ob'ektlar soni, ular qatoridagi sensorlar soni ham tez o'sadi. Har bir ob'ekt yuqori oqimlarni talab qilmaydi, lekin yuqori darajadagi energiya avtonomiyasiga muhtoj bo'ladi, sensor batareyalarda bir necha yil ishlay olishini talab qiladi.

Biz har kuni foydalanadigan ilova va qurilmalar eng yangi uyali aloqa texnologiyalari bilan mos bo'lishi kerak. Tarmoq muhandislari, sotuvlar bo'yicha muhandislar, dasturlarni ishlab chiquvchilar va boshqa ko'plab telekom mutaxassislari yangi ulangan texnologiyani ishlab chiqish imkoniyatiga ega bo'lish uchun hozirgi uyali avlodning asoslarini puxta o'zlashtirishi kerak.

Tarmoq arxitekturasi qanday yaratilgan? Qaysi protokollar ishlatiladi? Foydalanuvchi ma'lumotlari xavfsizligi qanday kafolatlanadi? Har doim harakatda bo'lgan millionlab terminallarni tarmoq qanday ishlaydi?

Bundan tashqari, 5G tezkor ma'lumot almashishni talab qiladigan texnologiyalarda juda muhimdir. Bortda xavfsizlik tizimini rivojlantirish uchun muhim texnologik qadamdir, masalan avtonom mashinani haqiqatga aylantirish. Birinchidan, har bir mobil avlodning texnologiyasi oldingi avlod texnologiyalariga asoslangan. E-UTRAN kirish tarmog'i va 4G arxitekturasi bilan tanishtirilgan, masalan, rivojlangan Paket yadrosi 5G tarmoq tizimida deyarli bir xil bo'lib qoladi. Natijada, 5G ni tushunish uchun 4G ortida turgan texnologiyalarni o'zlashtirish juda tavsiya etiladi.

Bundan tashqari, yangi avlod tizimidan foydalanuvchi operator mavjud tarmoqning bir qismiga suyanadi va asta-sekin o'z uskunalarini yangilab turadi. Shunday qilib, 5G 100% umumlashtirilgunga qadar 4G hali ham biroz vaqt bo'ladi.

Telekom mutaxassislari to'rtinchi sanoat inqilobining paydo bo'lishi sifatida 5G ning kelishi haqida xabar berishmoqda. Har kuni Internetga ulanishga harakat qilayotgan yuqori texnologiyali qurilmalarning soni ko'payib bormoqda, ularning ko'plari keng tarmoqli o'tkazish qobiliyatini talab qiladi va butun kompaniya bo'ylab iste'molchilarga yaxshiroq erishish uchun 5G imkoniyatlaridan foydalanishadi.

"5G texnologiyasini qo'llash iste'molchilar uchun ham, korxonalar uchun ham katta o'zgarishlarga olib keladi", dedi Best Techie raqamli media-kompaniyasining asoschisi va bosh direktori Jeff Vaysbayn. "5G tarmoqlari iste'molchilarga uy sharoitida keng tarmoqli tezlikni taklif etadi. Shuningdek, bu kompaniyalarga yanada aqlli, yaxshi ulangan mashinalar, tibbiy texnologiyalarni rivojlantirish va shaxsiylashtirish orqali chakana tajribani yaxshilash kabi yutuqlarni amalga oshirishga imkon beradi. "

1-jadval. Mobil aloqa avlodlari xarakteristikasi

		3G	4G	5G
	Ishlab chiqilgan yili	2004-2005	2006-2010	2020
	Polosa kengligi	2 mbps	200 mbps	>1 gbps
	Kechikish	100-500 millisekund	20-30 millisekund	<10 millisekund
	O'rtacha tezlik	144 kbps	25 mbps	200-400 mbps

5G simsiz tizimlar sirasiga taalluqlidir va mavjud LTE chastota diapazonida qo'shimcha spektrlardan foydalanadi, bu esa ko'pincha sotuvchilar tomonidan 4G LTE bilan almashinib ishlatiladigan 4G ning imkoniyatlariga asoslanadi. LTE Long Term Evolution degan ma'noni anglatadi va 3G da sezilarli yaxshilanishni taqdim etgan, ammo 4G ga to'liq mos kelmagan, 4G ning dastlabki avlodi bo'lgan, 4G LTE aslida birinchi avlod 4G hisoblanadi.

"Yuqori tezliklar, katta tarmoqli o'tkazish qobiliyati va o'ta past kechikish kombinatsiyasi orqali 5G AR, VR, robototexnika, bulutli o'yin, immersiv ta'lim, sog'liqni saqlash va boshqa sohalarda yaxshilanishlarni amalga oshirishga imkon beradi", dedi Jon ImzMalley, Verizon vakili. "Bu sizga shunchalik tezroq ma'lumotlarni yuborishga imkon beradi va texnologiya yanada sezgir bo'ladi."

5G avvalgilaridan qanday farq qilishi mumkinligini qanday kutishimiz mumkin?

5G noyob radiochastotalardan foydalanadi, ular 4G ga nisbatan yuqori va yo'naltirilgan bo'ladi. 5G ning yo'nalishi juda muhimdir, chunki 4G ma'lumotlarning barchasini qayerga yuboradi, bu esa energiyani yo'qotishi va natijada Internet oqimini zaiflashtirishi mumkin. 4G tarmoqlari 6 Gs chastotasidan past chastotalarni ishlatadi, 5G esa 30 Gs dan 300 Gs gacha bo'lgan chastotalarda ancha yuqori chastotalarni ishlatadi. Chastotasi qanchalik katta bo'lsa, boshqa simsiz signallarga xalaqit bermasdan yoki haddan tashqari xatoliksiz tezkor ma'lumotlarni uzatish imkoniyati shunchalik yuqori bo'ladi.

5G shuningdek, 4G ga qaraganda qisqa to'lqin uzunliklaridan foydalanadi, ya'ni to'lqin uzunliklari yo'nalishiga xalaqit bermasdan antennalar qisqaroq bo'lishi mumkin. Shu sababli, 5G har bir metrga 4G ga qaraganda 1000 ga yaqin qo'shimcha qurilmalarni qo'llab-quvvatlay oladi. 5G da ko'proq ma'lumot tezroq ma'lumotlarga bo'lgan talabni qondirish uchun kamroq kechikish va uzilishlarga ega bo'lgan odamlarga tezroq yetib boradi.