Konferensiyasi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 
1. Sharafiyeva N. Xorshunoslik. G‗.G‗ulom nomidagi adabiyot va san‘at nashriyoti. 
T., 1987. 
2. Ro‗ziyev Sh. Xorshunoslik G‗.G‗ulom nomidagi adabiyot va san‘at nashriyoti. T., 
1987. 
3. Sharafiyeva N. Xor sinfi. T., 2005. 
4. Jumayeva L.X. O‗zbek xor musiqasi tarixidan. T., 2000. 
5. L.Djumayeva, N.Sharafiyeva Xor sinfi va Kamer xor. T., 2017. 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
141 
XOR IJROCHILIGIDAGI MUSIQIY- IFODAVIY VOSITALAR 
 
Kodirjonova Shaxrizoda 
O‘zbekiston Davlat Konservatoriyasi
―Xor Dirijyorlik‖ bo‘limi talabasi 
Annotatsiya. Musiqa janrlari ichida xor san‘ati insonlarning kundalik hayoti bilan 
chambarchas bog‗liq va shuningdek barchamizni ma‘naviy va estetik tomondan 
tarbiyalovchidir. Xor san‘ati xalqni milliy an‘analarini saqlagan holda adabiy va musiqiy 
ijodiyot uyg‗unlashgan holda yaxlit bir obrazni yaratuvchisidir. 
 
Kalit so‟zlar. Xor, musiqa, jamoa, ansambl, san‘at, kuy, ritm, xonanda, kuylash, soz, 
ohang, vokal. 
Xor san‘ati Respublikamizda musiqiy va umumiy madaniyatning ravnaq topishida, 
yosh avlodning estetik didi va badiiy bilimini shakllantirishda muhim vositalardan biri 
hisoblanadi. 
Xor jamoasining asosiy vazifasi undagi vokal intanatsion ishni tashkil qiladi. Xorda 
vokal ishlarning sifati xor dirijorning mahorati malakasi, vokal qobiliyatiga bog‗liq bo‗ladi. 
Xorda olib boriladigan vokal intanatsion ishning maqsadi xor ijrochilarini ya‘ni 
xonanladarini to‗g‗ri kuylash malakalarini o‗stirishdan iborat. 
Xorda vokal intanatsion ishning vazifalari shulardan iborat: 

Xorning so‗z talaffuzi, sof intanatsion sozi va badiiy ifoda vositalari ustida ishlash; 

To‗g‗ri nafas olish, tovushni to‗g‗ri yo‗naltirish va to‗g‗ri shakllantirish. 
Xor bilan ishlashda diksiya va she‘riy matnning o‘rni: 
Xor ijrochilarini bir xil vokal malakasiga ega qilish. Mana shu barchasi vokal xor 
texnikasi bilan bog‘liq. Agar xor ijrochilari yaxshi vokal texnikasiga ega bo‗lmasa xorda har 
xil nuqsonlar paydo bo‗ladi. Shuning uchun ham har doim xormeyster xorning vokal 
intanatsiyasi ustida to‗g‗ri ish olib borishi zarur. 
Xor musiqasida so‘z va ohang bir-birini to‗ldirib badiy obraz yaratadi. 
Adabiy matnni aniq talaffuz qilib, asar so‗zlarini tinglovchilarga yetkazib 
berish xor ijrochilarining eng muhim vazifalaridan hisoblanadi. 
Diksiya – lot. nutq, aniq so‗z talaffuzi ma‗nosini anglatadi. Diksiya asarning g‗oyaviy 
mazmunini ochib berishda katta ro‗l o‗ynaydi. Xorda musiqa va so‗z bir biri bilan 
bog‗liqligi uchun har ikkalasi ustida jiddiy ish olib boriladi. Bu ozmuncha qiyinchilik 
tug‗diradi. Chunki so‘z va musiqa tinglovchilarga uyg‗unlashib bir butun holda eshitilishi 
kerak. 
Bundan tashqari xorning asosiy elementlaridan biri – ansambldir. 
Ansambl – tovushlar sadosidagi birlik, temp va ritmda ovozlarning tembriga ko‗ra 
hamohangligi, solo va xor ovozining birga sadolanishi natijasidir.
Ansambl 
so‗zi fr. ―ensemble‖ – birga hamohang degan ma‘noni bildiradi. Xor ansambli 2 ko‗rinishga 
bo‘linadi: xususiy va umumiy ansambl. Xor ijrosida har bir elementlar bir biri bilan bog‘liq 

---