Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
99 
olishiga ehtiyojlidir. Bunday psixologik quvatlanish bolaga ijobiy ta‘sir etibgina qolmay 
balki unda mustaxkam va barqaror asab tizimini yaratadi. Bu muloxazalardan ma‘lum 
bo‘ladiki oilda er-xotinning tinch-totuv yashashi, turli muammolarni bahamjixat engib 
o‘tishi, ishonch, xurmati asosida bolada ijobiy ijtimoyillashuv imkoniyatlari vujudga keladi. 
Aksincha oilada er-xotin munosabatlarida ziddiyatlar va nizolar mavjud ekan, ayniqsa bu 
ziddiyatlar bola ko‘z o‘ngida sodir bo‘lganda bola ruhiyatida keskin o‘zgarishlar vujudga 
keladi. Er-xotin munosabatlarining nizoli tus olishi, bu nizolarning doimiy davom etishi 
ayniqsa, alamzada ota va onaning bola shaxsiga e‘tiborsizlik, hamda agressiv munosabatda 
bo‘lishini inobatga olgan holda shuni aytish kerakki majoziy o‘xshatkanda bola agressiv 
kayfiyatlarning ba‘zasiga aylanib qoladi. Xar qanday baza ham bir kun to‘lib toshgandek 
bolaning qalbi ham sterstlar natijasida bir kun qo‘zg‘oladi.Bunday holatda psixik affekt 
xodisasi ro‘y beradi. Psixik affekt xolati bolalarda turli salbiy holatlarni keltirib chiqaradi. 
Bular jumlasiga quyidagilarni kiritish mumkin: 
-bola ongi va nutqida fiziologik o‘zgarishlar ( nutqiy, ongdagi sifat buzilishi va 
zo‘riqishi); 
-xulqdagi salbiy o‘zgarishlar ( jaxldorlik, tushkunlik, jizzakilik, odam ovilik); 
-sharoitni o‘zgartirish va ijtimoyillashuv jarayonini yangilashga urinish ( uydan bezish, 
ko‘chadan najot qidirish, xulqidan og‘ishgan bolalar guruhiga qo‘shilish); 
-o‘smir va o‘spirin yoshida suitsit holatlarining kelib chiqishi; 
-nafratini izohlash uchun ta‘limdan voz kechish; 
-maktabda qator tartibsizliklar keltirib chiqarish; 
Yuqoridagi salbiy holatlarni kelib chiqishini oldini olish uchun eng avvalo oilaviy er-
xotin munosabatlarni yaxshilash zarurdir. Sotsiologik tadqiqotlar asosida shuni aytish 
mumkinki ko‘pgiha bolalarning jinoyat olamiga kirib ketishi, ota-onadan va oiladan qochib 
ketish xolatlari aynan oilada notinchlik xukumronligi, muttasil ota-onalari tomonidan 
xo‗rlanadigan, shaxsi e‘tirov etilmagan bolalar tashkil etganligini ko‘rishimiz mumkin. 
Oila qanchalik inoq, uyushgan va mustahkam bo‘lsa, uning ijtimoyillashtiruvchi
ta‘siri ham shunchalik ijobiy va samarali bo‘ladi. Bunday oilada o‘zining qadriyatlaridan 
tashqari, jamiyatning qadriyatlari, qonun-qoidalar va normalar hurmat qilinadi, bola 
boshidan jamiyatdagi xulq-odob normalari va o‘zligini anglash tamoyillarini asosida 
tarbiyalanadi. Bu ijtimoyillashuvning ahamiyati shundaki, farzand maktabgacha tarbiya 
muassasasida ham, keyinchalik maktab, kollej yoki litseyda o‘qiganda ham tartibli, 
intizomli, aytilgan vazifa, berilgan topshiriqlarni mas‘uliyat bilan vijdonan bajaradigan 
bo‘lib, bolalar jamiyatida hamisha o‘zining o‘rniga ega bo‘la oladi. Bizningcha oilada 
ijobiy er-xotin munosabatlarini shakllantirish, ularni pedagogik va psixologik madaniyatini 
shakllantirish oila psixologiyasining oldidagi asosiy vazifalardan biridir. Bu vazifaga ko‘ra 
oilaning psixologik va pedagogik savodxonligi xarakatga keltirish asosida oliadagi 
muammo va nizolarni xal etish zarur. 
Buning uchun nizolarning bolaga salbiy ta‘sir qilmastligi uchun ota –onalardan 
quyidagi xolatlardan saqlanishlari tavsiya etiladi: 
-bola oldida xech qachon aytishmaslik; 
-bolaga bir-birlarini kamchiliklarini aytmastlik; 

---