Корхона ма¦сулоти ва хизматига б¤лган талаб ва таклифни тахлили


Молиявий инвестициялар тахлили


Download 5.31 Mb.
bet237/293
Sana05.09.2023
Hajmi5.31 Mb.
#1673158
1   ...   233   234   235   236   237   238   239   240   ...   293
Bog'liq
11-Молиявий-ва-бошкарув-тахлили-А.Вохобов-2005-дарслик-1

16.4. Молиявий инвестициялар тахлили

Бозор муносабатлари ривожланган шароитда муайян корхонада ишлаб чикаришни ташкил этиш ва айникса кенгайтириш кушимча мабла¨ топиш максадида чикарилган кимматбахо ко¨озларсиз амалга ошиши кийин.


Ривожланган бозор иктисодиёти шароитида кимматбахо ко¨озларни сотиб олиш куйидаги максадларни кузда тутади:

  • капитални аниклаш;

  • кушимча фонд олиш;

  • кимматбахо ко¨озлар курсини ошиши эвазига капитални купайтириш.

Том маънода бозор иктисодиёти тула шаклланиб булмаган мамлакатларда кимматбахо ко¨озлар, уларга хос булмаган бошка максадларда хам сотиб олиниши мумкин. Бундай максадлар жумласига куйидагиларни киритиш мумкин:

  • кимматбахо ко¨озлар сотиб олиш йули билан мулкий хукукларга эга булиш, дефицит махсулотлар ва хизматларга эга булиш;

  • муомала шартларига кура накд пулни урнини боса оладиган кимматбахо ко¨озларни сотиб олиш;

  • бозорни урганиш учун;

  • мулк таъсир даражасини кенгайтириш ва уни кайта таксимлаш;

  • нобаркарор бозор шароитида кимматбахо ко¨озлар курслари узгаришлари асосида чайковчилик килиш ва х.к.

¡имматбахо ко¨озларнинг ликвидлик масаласи бозор иктисодиёти шаклланиб келаётган давлатларда фонд бозорини ривожлантириш билан бо¨лик ута мухим масалалар жумласига киради. Ликвидлилик даражаси канча юкори булса, бундай кимматбахо ко¨озларларнинг курси шунча мустахкам ва юкори булади. Демак, корхоналар кимматбахо ко¨озларни сотиб олишда биринчи навбатда уларнинг шу жихатларига эътиборни каратишлари керак.
Ривожланган бозор иктисодиёти шароитида кимматбахо ко¨озларнинг ундан ортик тури булиб, уларнинг айрим турлари, уз навбатида, турли шартлар асосида муомалага чикарилган хар хил шаклларга булиниши мумкин. ¡уйидагилар кимматбахо ко¨озларнинг асосий турлари булиб хисобланади: акция, вексель, фюьчерс, хусусийлаштириш чеки, облигация, давлат хазина мажбуриятлари, опцион, варрант, банкларнинг жам¨ариш ва депозит сертификатлари, коносамент, мулкий варака (масалан; уй-жой олиш хукукини берувчи кимматбахо ко¨оз).
¡имматбахо ко¨озлар ва уларнинг ишончлилиги хакида гап кетганда халкаро амалиётда махсус рейтинг агентликлари ва ташкилотлари кимматбахо ко¨озларни чукур тахлил асосида гурухларга булишади. Масалан, кимматбахо ко¨озлар, «олий сифатли», «юкори сифатли», «уртадан юкори сифатли», «урта сифатли» ва х.к. гурухларга булиш мумкин.
¡имматбахо ко¨ознинг инвестицион сифати унинг ликвидлилик даражаси хамда уртача бозор фондидан кам булмаган даражада фоиз келтириш кобилияти ва курс киймати баркарор булган шароитда риск холати каби омилларни бахолаш белгиланади.
Маълумки, кимматбахо ко¨оз риски канча паст булса, унинг ликвидлилик даражаси шунча юкори булади. Лекин риск даражаси паст булган кимматбахо ко¨ознинг даромад келтириш кобилияти хам аксарият холларда юкори булмаслиги мумкин.
Бу уринда кимматбахо ко¨озлар кенгн таркалган ¨арб давлатлари билан утиш даврида яшаётган давлатлар амалиёти уртасида узаро мос келмаслик холатлари хам мавжуд. Масалан: ¨арбда ахоли турли кимматбахо ко¨озлар инвестицион сифатларини яхши билади. Инвесторлар уз олдига куйган максадларидан келиб чикиб, кимматбахо ко¨ознинг кайси турини сотиб олишни хал этиш учун уларнинг инвестицион сифатларини чукур урганишга етарли ахборот топа олишади. Ахборот узининг хакконийлиги, ишончлилиги ва тулалиги билан ажралиб туради. кимматбахо ко¨ознинг инвестицион сифатлари хакида нотуЁри молиявий ахборот берган юридик ёки жисмоний шахс фонд бозорида тезда уз обрусини тукиб куйиши ва натижада синиши мумкин.
Бозор иктисодиªти энди ривожланаётган давлатларда кимматбахо ко¨озларнинг инвестицион сифатларини аниклаш хозирча тор доирадаги мутахассисларнинг иши булиб колмокда. ¡имматбахо ко¨озларнинг потенциал инвесторлари булиши мумкин булган ахолининг кенг катламлари фонд бозори сархадларига аста-секин кириб бормокда.
Бозор иктисодиёти шаклланаётган давлатларда кимматбахо ко¨озлар портфели билан бо¨лик рисклар нисбатан куплиги билан ажралиб туради. ¡уйида кимматбахо ко¨озлар портфели билан бо¨лик рискларнинг асосий турлари хакида кискача суз юритилади.

Download 5.31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   233   234   235   236   237   238   239   240   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling