Космик нурлар физикаси

II-chi yorqinlik sinfiga manub bo’lgan yulduzlar – yorqin gigantlar. 

III-chi yorqinlik sinfiga kiruvchi yulduzlar – gigantlar. 

IV-chi  yorqinlik  sinfiga  mansub  yulduzlar  –  subgigantlar.  Qolgan  3  ta 

yorqinlik  sinfiga  kiruvchi  yulduzlar  sistemalari  diagrammada  o’ta  gigantlar  va 

asosiy yulduzlar ketma-ketligi orasida joylashgandir. 

V-chi  yorqinlik  sinfiga  kiruvchi  yulduzlar  –  asosiy  yulduzlar  ketma-ketligi 

bo’lsa, VI - sinfdagi yulduzlar – subkarliklardir. VII – sinfdagi yulduzlarga esa oq 

karliklar deyiladi. Oq karliklarning yorqinligi juda past bo’lib, ular diagrammaning 

eng pastki qismini egallaydi. 

 

Yulduzlarning  berilgan  yorqinlik  sinfiga  mansubligi,  ularning  spektrini 

qo’shimcha  analiz  qilish  yo’li  bilan  aniqlanadi.  Masalan,  o’tagigantlarning 

spektrida,  odatda  juda  chuqur  tor  chiziqlar  mavjud  bo’ladi  (s-xarakteristika), 

qarama-qarshi  karliklarda  esa  bunday  chiziqlar  keng  bo’ladi.  O’zlarining 

spektrlariga  ko’ra  karliklar  gigantlardan  shunday  farq  qiladiki,  ularning  spektrida 

ba’zi  metallarga  taalluqli  bo’lgan  chiziqlar  kuchsiz  bo’ladi,  subkarliklarniki  esa 

barcha metallarning chiziqlari kuchsiz bo’ladi.