Kreativ fikrlash

Aql-idrok chirog’i 
Ives Nyu-Yorkning Itaka shahrida bosmaxonada shogird sifatida ish 
boshlagan. Ikki yil noshirlik jarayonining nozik tomonlarini o’rganib 
chiqib, 
u 
yaqin 
atrofdagi 
Kornell 
universitetidagi 
fotografiya 
laboratoriyasini 
boshqarishni 
boshladi. 
Qolgan 
o’n 
yillikda 
u 
fotosuratlarning yangi texnikalarini sinab ko’rishga va kameralar, 
printerlar va optikalarni o’rganishga sarfladi. 
1881 yilda Ives yaxshi bosib chiqarish texnikasi to’g’risida 
tushuncha berdi. 
“Fotostereotip jarayonimni Itakada amalga oshirayotganda, jarayon 
muammosini o’rganib chiqdim”, dedi Ives. “Men bir kecha muammo 
tufayli miyamni ishlashga majbur qilgan holatda yotdim va ertalab 
uyg’ongan lahzam to’liq jarayon va jihozlar ishlayapgani ko’z oldimda 
ko’rindi”. Ives tezda o’z tasavvurlarini haqiqatga aylantirdi va 1881 yilda 
o’zining bosmaxona uslubini patentladi. U o’n yillikning qolgan qismini 
uni takomillashtirishga sarfladi. 1885 yilga kelib, u yanada yaxshi 
natijalarga erishgan soddalashtirilgan jarayonni ishlab chiqdi. Ives Process, 
ma’lum bo’lganidek, tasvirlarni bosib chiqarish narxini 15 baravarga 
qisqartirdi va keyingi 80 yil ichida standart bosib chiqarish texnikasi bo’lib 
qoldi. 
Ijodiy jarayonning 5 bosqichi 

---

100 
1940 yilda Jeyms Uebb Yang ismli reklama boshqaruvchisi 
“G’oyalarni ishlab chiqarish texnikasi” nomli qisqa qo’llanmani nashr etdi. 
Ushbu qo’llanmada u ijodiy g’oyalarni yaratish haqida sodda, ammo 
chuqur bayonot berdi. 
Yangning so’zlariga ko’ra, innovatsion g’oyalar eski elementlarning 
yangi kombinatsiyalarini ishlab chiqishda sodir bo’ladi. Boshqacha qilib 
aytganda, ijodiy fikrlash bo’sh sahifadan yangi narsa yaratish haqida emas, 
aksincha mavjud bo’lgan narsalarni olish va shu bo’laklarni ilgari 
qilinmagan tarzda birlashtirishdir. 
Eng 
muhimi, 
yangi 
kombinatsiyalarni 
yaratish 
qobiliyati 
tushunchalar o’rtasidagi munosabatlarni ko’rish qobiliyatiga bog’liq. Agar 
siz ikkita eski g’oyalar o’rtasida yangi aloqani o’rnatishingiz mumkin 
bo’lsa, siz ijodiy ish qildingiz. Yang bu ijodiy bog’lanish jarayoni har 
doim besh bosqichda sodir bo’lganiga ishongan. 
1. Yangi material to’plang. Avvaliga siz o’rganasiz. Ushbu 
bosqichda siz birinchidan, o’zingizning vazifangiz bilan bevosita bog’liq 
bo’lgan aniq materiallarni o’rganishga, ikkinchidan, keng ko’lamli 
tushunchalar bilan hayratga tushish orqali umumiy materialni o’rganishga 
e’tibor qaratasiz. 
2. Xayolingizdagi materiallar ustida yaxshilab ishlang. Ushbu 
bosqichda siz faktlarni har xil tomondan ko’rib chiqish va turli xil 
g’oyalarni 
birlashtirish 
bo’yicha 
tajriba 
o’tkazish 
orqali 
o’rganganlaringizni tekshirasiz. 
3. Muammodan uzoqroq turing. Keyinchalik, siz muammoni 
butunlay o’zingizning fikringizdan chiqarib tashlaysiz va sizni 

---

101 
hayajonlantiradigan va sizga energiya beradigan boshqa biron bir ishni 
bajarishga borasiz. 
4. Fikringiz sizga qaytishiga imkon bering. Bir nuqtada, lekin bu 
haqda o’ylashni to’xtatgandan keyingina, sizning fikringiz sizga 
tushunchasi va yangilangan energiya bilan qaytadi. 
5. Fikr-mulohaza asosida fikringizni shakllang va rivojlantiring. 
Har qanday g’oya muvaffaqiyatli bo’lishi uchun uni dunyoga 
chiqarishingiz, 
tanqidga 
topshirishingiz 
va 
kerak 
bo’lganda 
moslashtirishingiz kerak.