Kredit tizimi asosida talim jarayonlarini tashkil etish

Kredit-modul tizimida esa fan moduli tarkibidagi qituvchi Rahbarligidagi Talabaning Mustaqil IshiRTMI) va oliq boMustaqil Ta (MT) muhim ahamiyat kasb etadi. Ogaraklarida qatnashish va h.k.larni misol qilib keltirish mumkin. Bunday faoliyat turlariga rahbarlik qilish uchun alohida orgatuvchi testlar, virtual trenajyorlar, FAQ, forumlarni misol qilib keltirish mumkin. Oyxatini, glossariylarni, ularni qoyicha uslubiy qo har bir fan boziga xos Olim platformalarida shakllantirish shu kunning eng dolzarb muammolaridan biridir. Bu jarayonlarni ilglmaydi.

Ozbekiston oliy tanalishdagi ozaro farq qilishini kuzatish mumkin. Kredit-modul tizimi joriy qilinishi bilan esa oquv rejalarga toladi va diplomlarning oquv rejalarimizning xorijiy olim natijalari. Kredit-modul tizimida tata asosida rejalashtiriladi. Yanada aniqroq aytadigan boqitiladigan fanlar va ularning mazmuni kelgusidagi kasbiy faoliyat turi uchun qanchalik zarurligidan kelib chiqib shakllantiriladi. Ochigquv rejalariga obyektiv va subyektiv sabablarga ko bakalavriat va magistratura tayicha kompetensiyalar jadvalini shakllantirish, professiogrammalarni tuzish zarur. Bu juda aniq, lekin katta hajmdagi ish hisoblanadi.

Ikkinchidan quv rejalarini xorijiy tahlil qilish zarur. Bunda yetakchi xorijiy oliy oquv rejalari va sillabuslari mazmuniga molsa kamroq xatoga yoyiladi va bu ishni mutaxassislik kafedralarining masqituvchilarining imkoniyatlari darajasida hal qilish mumkin.

Olganimizdan sotanlov fanlari katalogiquv rejalaridagi fanlar talabalarning qiziqishlariga, kadrlar istelim tizimida talabalar kontingenti bilan dekanatlar, olimi, kadrlar bolimi kabi kolinmalar shugullanadigan markazlashgan bolinma ullanadi. Uning vazifasi - akademik taqvim tuzish va uning otkazish, yakuniy davlat attestatsiyasini tashkil qilish va oRegistratorlumotlar bazasini shakllantirish va muntazam yangilash, transkriptni yuritish va unga talabalarning baholarini kiritish, tantanali marosimlarni tashkil qilish va oyicha statistika yuritish kabi vazifalardan iborat bolinma boliq olimlardan xodimlarni jalb qilish orqali tashkil qilish mumkin.
Modulli olim tizimidan farq qiluvchi jihatlaridan yana biri shundaki, bunda fanlar modulli asosda tashkil qilinadi va oni har bir modul (fan va uning boladi.
Talabaning shaxsiy trayektoriyasi. Kredit-modul tizimida talabalarni hayotda mustaqil boniktirish amaliyoti qoni, talabaga oqish imkoni beriladi.
Shuningdek, talabalarni tabaqalab otibor qaratiladi, bunda ilgqitish orqali taqiydigan talabalarning fanlarni qayta-qayta topshirishlariga chek qota olmagan talabaga yozgi semestrda fanni qayta oor talabalarga esa semestr boshida ekstern imtihon topshirish orqali kreditlarni oldindan olish imkoni ham taqdim etilishi mumkin.
Baholash tizimining shaffofligi. Amaldagi taozi ozi baholashqituvchi asosan oullanadi. Baholashni esa komissiya amalga oshiradi. YAlektortyutor nazariy bilim beradi, tyutor nikmalarini shakllantiradi, oddiy qilib aytganda talabalarni imtihonga tayyorlaydi.
Imtihonni esa komissiya qabul qiladi.
Ozlashtirish darajasi qituvchilar faoliyatini baholashning asosiy mezoni etib belgilandi. YAozi ozi baholashlim jarayonlarini rejalashtirish, tashkil etish va uning sifatini taquv jarayoni oliy malakali mutaxassisni tayyorlashdagi tashkiliy, boshqaruv, bilish faoliyatini rivojlantirish kabi koz ichiga oluvchi murakkab jarayondir.
Oquv mashgquv mashgulotlarni, talabalarning mustaqil taz ichiga oladi. Nazorat jarayonlari talabalarning tazlashtirganligini koquv jarayonini rejalashtirish oliy oquv faoliyatini boshqarishda muhim elementlaridan biri hisoblanadi. U quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:
dastlab oquv jarayonlari va ularni amalga oshirish muddatlari aks ettirilgan akademik taqvim tuziladi;
namunaviy oshimcha ravishda tanlov fanlarining roquv reja va tanlov fanlari roquv rejasi shakllantiriladi;
ishchi oquv dasturlari (syllabus) ishlab chiqiladi;
yoquv rejalariga mos ravishda kafedralarning oqituvchilarning shtat jadvali hamda ularga taqsimlangan kreditlar tasdiqlanadi;
akademik potoklar va guruhlar kesimida dars jadvallari tuziladi.
Bakalavriat namunaviy oladi:
tabiiy-ilmiy va gumanitar fanlar bloki;
umumkasbiy fanlar bloki; 3) ixtisoslik fanlari bloki; 4) qoquv rejalari 2 ta asosiy blokdan iborat bolishi mumkin. Majburiy fanlarga malaka talablarida keltirilgan, olgan fanlar kiradi. Tanlov fanlariga kadrlar buyurtmachilari talabi bilan oliy oquv rejalarda majburiy oyicha kreditlar oliy onalish va mutaxassislikning ishchi op talabalar kontingentining shaxsiy oquv rejalarining talabalarning kelgusidagi kasbiy faoliyatini toquv jarayonining samarasini oshiradi.
Kredit taquv ishlari hajmi oyicha aniqlanadi va kreditlarda o olchov birligi bolishi mumkin (15 haftalik semestrda). Bunda auditoriya va mustaqil ta 1:1 nisbatda borta hisobda fanlar soni 40 tadan oshmasligi sharti bilan bitta fanga op ham boquv rejalarida auditoriya mashgruza, amaliy, laboratoriya mashgqitilish usullaridan kelib chiqqan holda oliy ora belgilanadi.
Oziga xos betakror nomga ega boquv rejasida har bir fanga harfli va raqamli yagona kodlash tizimini qolishi va harfli kodini belgilashda xalqaro nomlanishdan kelib chiqish maqsadga muvofiq. Masalan, MATS203 kodi 2-kursda olimini () anglatadi. Magistraturada oIlmiy-tadqiqot metodologiyasilishi maqsadga muvofiq. Olgan talablar, fanlar mazmuni va tazaro aloqadorligi va unifikatsiyalanish darajasi hamda xalqaro tajribalardan kelib chiqish maqsadga muvofiq.

Barcha turdagi amaliyotlar va diplom ishlari, qolim dasturi doirasida amalga oshiriladi va umumiy kreditlar hisobiga kiritiladi. Bunda bitiruv semestrida amaliyotlar uchun 15 kredit va bitiruv ishini bajarish uchun 15 kredit ajratilishi maqsadga muvofiq. Jismoniy tarbiya fani qoqitilishi maqsadga muvofiq.

Umumiy haftalik yuklama bakalavriatda 60 soatni tashkil etadi, undan 30 soati auditoriyada va 30 soati talabaning mustaqil taqituvchi rahbarligidagi mustaqil ishiga ajratilishi maqsadga muvofiq.

1-jadvalga muvofiq talabaning vaqt budjeti quyidagicha bolim 15x240=3600 soat va mustaqil taullanish uchun zda tutiladi.

Bundan koquv yuklamasi auditoriya va mustaqil taindisi sifatida 30 kreditni tashkil qiladi (240 kredit : 8 semestr = 30 kredit).

Kredit taquv yili uchun professor-

olim trayektoriyasidagi oquv jarayoni asosida talabaning shaxsiy oquv jarayonlari boshlanishidan oldin talaba tomonidan edvayzerning maslahati bilan tuziladi. Uni tuzish uchun namunaviy oladi, uning tarkibiga malaka talablarida koquv rejalarida mehnat bozorining ehtiyojlari, ish beruvchilarning talablari va talabalarning qiziqishlari aks ettirilishi lozim. Shu bilan birga ular bakalavrlarning mehnat bozorida erkin molimni davom ettirishlari uchun umumiy savodxonlikning, ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy-boshqaruv, umumilmiy, kasbiy va ixtisoslik malakalarining shakllanishiga yordam beradi. Shunga koquv yurtlarining aniq yoyicha shaxsiy olim standartlari va malaka talablarida belgilangan kasbiy malakalarni toyxati tavsiya qilinadi. Masalan, texnik yoqitiladigan umumtexnik bilimlarini olishi nazarda tutiladi. Shunga kolim fanlari blokining tanlov qismiga kasbiy faoliyat uchun asos boquv rejalar barcha talabalarning tasdiqlangan shaxsiy olglim trayektoriyasi qanchalik puxta oliq. Shu sababli, oliy oz tashkiliy tuzilmasida edvayzerlar xizmatini yoyishlari zarur boquv rejalarini shakllantirish layoqatiga ega boqituvchilari hamda orsatayotgan korxona mutaxassislari faoliyat yuritishlari mumkin.

Talaba oquv rejasini shakllantirishda har bir semestr uchun 30 kredit hajmdagi fanlarni ozda tutishi lozim, ular tarkibida namunaviy olishi shart.

Bulardan tashqari, talaba fan oqituvchilarning ilmiy darajasi, lavozimi haqida maquv-meyoriy hujjatlar taqdim etilishi zarur boqituvchini tanlashiga sharoit yaratish maqsadida oqitishga talabgor otkaziladi, bu oquv yurtining va kafedralarning oquv faoliyatining muhim masalalaridan biri hisoblanadi. Olishi zarur. Hozirgi kunda pedagogik yuklama meyorlari oliy va olim vazirligi tomonidan tavsiya qilinmoqda. Hozirgi globallashuv va oliy taquv yurtlarining reytingini belgilovchi qator omillar kun tartibiga qoquv yurti ularni inobatga olgan holda oquv jarayonini zamonaviy shaklda tashkil etish nuqtai-nazaridan pedagogik yuklama meyorlariga tuzatishlar kiritishi maqsadga muvofiqdir. Oliy va olim vazirligi tomonidan oliy olishini hamda oliy taquv yurti kesimida kafedra onalishlari va magistratura mutaxassisliklarining ishchi oquv yuklamalari hisobi kreditlar bolim tizimi sharoitida oimiga ham boglim tizimida akademik potoklar va guruhlar fanlarga yozilgan talabalar kontingentidan kelib chiqib shakllantiriladi. Bunda oqishga tavsiya etilgan barcha nomzodlar tomonidan talabalarning ixtiyoriy qatnashishi asosida mashgzi tanlagan oquv yurti fanlarning maulotlari boyicha professor-oquv yuklama turlariga bogladi. Barcha olim tizimiga orib chiqilishi lozim. Qoidaga ko lektorlik, assistentlar ruza va boshqa turdagi mashgquv yurti boquv yuklamalari hajmining professoroqituvchi uchun tori keladigan oquv yurti kafedralarining professoroanaga koquv yuklamasini bitta professor-ogrtacha yuklamaga boqituvchisining oqituvchi va assistent lavozimlari bong kafedralar berilgan yuklamalardan kelib chiqqan holda professor-oliq shtatdagi bitta oglishi tavsiya etiladi.

Oruza, amaliy, laboratoriya va h.k.), oqituvchi va talabalarga tarqatiladi. Dars jadvallarini tuzishda oquv jarayonini tashkil etish. Oquv rejalari, akademik taqvim, professor-oqituvchi rahbarligidagi mustaqil ishlari asosida tashkil qilinadi. Oyicha barcha maquv yurtining saytiga joylanadi.

Kredit taquv yurti olim standartlari va malaka talablari doirasida mutaxassislik fanlarini oqishni muvaffaqiyatli yakunlab akademik daraja olishlari uchun maksimal darajada qulay sharoitlar yaratishi lozim. Bunda oliy oquv jarayonining uslubiy talumotnoma-yoyicha sillabuslar (ishchi oyicha auditoriya mashgquv materiallari (maulotlari bayoni, interfaol tarqatma materiallar, multimedia ilovalari va h.k.);

talabalarning olimi uchun materiallar (uy vazifalari va topshiriqlari, ozini baholash uchun nazorat materiallari, referat va kurs ishlari (loyihalari) mavzulari va ularni bajarish boquv materiallari);

bilimlarni tekshirish uchun materiallar (yozma nazorat topshiriqlari, yozma va elektron testlar, imtihon biletlari);

malakaviy amaliyotlarda qotkazish rejalari va dasturlari, kundaliklar, hisobot hujjatlari shakllari);

talabalarning mustaqil ishi uchun materiallar (dayjestlar, koraladigan savol-javoblar banki (FAQ), olim platformasi va forumlar).

Talabalarning fanlarga yozilishini (oquv jarayonining muhim jihati hisoblanadi. Buning uchun talabalar dekan nazoratida va edvayzer maslahatchiligida fanlarni tanlashadi. Oqituvchilarning darslariga tashrif buyurish, tahlil qilish orqali ularni tanlashadi.

Registrator ofisi (RO) tomonidan talabalarni fanlarga yozish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

Oquv mashgquv rejasini oladi. Edvayzer bilan maslahatlashib fanlarni tanlab olgach u ozi tanlagan fanlarga yoziladi, oquv rejasini shakllantiradi va fan ozini qiziqtirgan savollarga javob oladi va oqul boqituvchilarini tanlaydi. Shundan soquv rejasini joriy ozgartirishga ruxsat etilmaydi.

Kuzgi semestrning noyabr va bahorgi semestrning aprel oyining birinchi haftasida talabalar keyingi semestr uchun fanlarni tanlashadi va shaxsiy ish rejalariga tuzatish kiritishadi. Tuzatish kiritilgan shaxsiy oyicha oqituvchi uchun esa qiydigan talabalarning maksimal sonini belgilaydi.

Agar biror tanlov faniga belgilanganidan kam miqdordagi talabalar yozilgan boquv rejasiga kiritilmaydi. RO bu haqda bir hafta muddatda axborot oynasiga va oliy olon chiqaradi. Bekor qilingan tanlov faniga yozilgan talaba eng bir hafta muddatda fanlarni qayta tanlashi va RO ga shaxsiy ozgartirishlar kiritish haqida ariza berishi kerak.

Agar fanga yozilgan talabalar soni belgilangan chegaradan oshib ketadigan boz xohishi bolgan oyicha qayd qilinadilar. Bundan koqish davri davomida bitta akademik potokda yoki guruhda emas, oyicha turli akademik potok va guruhlarda taquv yilini yoki ozining shaxsiy ish rejasini topshirmagan boyicha tasdiqlangan ishchi ong fakultet dekani tomonidan talabalarning shaxsiy ish rejalari tasdiqlanadi va ishchi oquv yili yoki oyicha olim xarajatlarini hisoblash uchun asos qilib olinadi.

Birinchi kurs talabalarining yangi talim trayektoriyasini shakllantirishida va tanlov fanlariga yozilishida, ushbu fanga asos boqiganligi (prerekvizitlar) hisobga olinadi, aks holda talaba bu fanni tanlash huquqiga ega bozi tanlayotgan fan kelgusida qaysi fanlar (postrekvizitlar) uchun asos bolim tizimi sharoitida oshimcha bilim olish, akademik qarzlarni topshirish, taqotish maqsadida pullik asosda tashkil qilinadi.

Yozgi semestrning davomiyligi akademik taqvim asosida yoqishga quyidagi holatlarda ruxsat etiladi: