Kreditlash jarayonlari va ularning bosqichlari

Kredit monitoringiga qo‘yiladigan talablar quyidagilarni tashkil etadi:

kredit siyosatida kreditlarni tasniflash tizimi aniq ifodalanishi lozim;

kredit xodimlari kredit portfelidagi barcha ma’lum bo‘lgan salbiy o‘zgarishlar to‘g‘risida rahbariyatga xabar berishlari kerak;

qarzdor yoki garov ahvoli yomonlashishini oldindan aniqlash ehtimoliy yo‘qotishlarni kamaytirish uchun juda muhimdir.

Bank ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni baholashni quyidagicha aks ettiradi:

Dt 56802

• “Kreditlar bo‘yicha ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni baholash”

Kt

• Kreditlar bo‘yicha ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlar zaxirasi – Kreditning mos kategoriyasi (kontr – aktiv)

• Dt- Qarz oluvchining talab qilib olunguncha depozit hisobvarag‘i
• Kt – Ssuda hisobvarag‘i

Kreditlarni qaytarilishi qarz oluvchining asosiy, shuningdek ikkilamchi talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlaridan quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali amalga oshiriladi:

• Dt – Kafolat beruvchi (kafil) talab qilib olinguncha depozit hisobvarag‘i, yoki
• Dt- 10301 – Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag‘i – Nostro (agar oluvchiga boshqa tijorat banki xizmat ko‘rsatsa)
• Kt – Ssuda hisobvarag‘i

Agar kredit kafolat beruvchi (kafil) tomonidan qaytarilsa, quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

• Dt 10100 – “Kassadagi naqd pul va boshqa to‘lov hujjatlari”
• Kt – Ssuda hisobvarag‘i

Kreditlar qarz oluvchi tomonidan naqd pulda qaytarilganda quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

• Dt- Qarz oluvchining talab qilib olunguncha depozit hisobvarag‘i
• Kt 16309 – “Kreditlar bo‘yicha hisoblangan foizlar”

Agar kreditga foiz o‘stirmaslik maqomi berilmagan bo‘lsa, unda kreditlar bo‘yicha foizlar tushumi quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali aks ettiriladi:

Kreditlar bo‘yicha asosiy qarzni va mazkur kredit bo‘yicha hisoblangan, lekin hali olinmagan foizlarni qaytarish quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi orqali amalga oshiriladi:

Dt 29801 “Mijozlar bilan hisob-kitoblar”

Kt – Ssuda hisobvarag‘i.

a) Asosiy qarz qaytarilganda:

Dt 29801 “Mijozlar bilan hisob-kitoblar”

Kt 41400-44600 - Kreditlar bo‘yicha foiz daromadlari

b) Asosiy qarz to‘liq qaytarilgandan keyin, foizlar qaytarilayotganda:

Olingan kredit garovga olingan mol-mulkni o‘z egaligiga olish yo‘li bilan qaytarilgan taqdirda, kreditning balans qiymatidan va garovga qo‘yilgan mol-mulkning haqqoniy qiymatidan qaysi biri eng kam bo‘lsa, o‘sha qiymat bo‘yicha, uni sotish bo‘yicha qilingan xarajatlarni chegirgan holda, lekin qayta savdodagi dastlabki sotuv bahosidan 10% kam bo‘lmagan summada quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:

Dt 16701 – “Kredit va lizing bo‘yicha garov hisobidan undirilgan mulk”

Kt – Ssuda hisobvarag‘i