Кредитнинг зарурлиги, функциялари, турлари ва шакллари


Download 1.87 Mb.
Sana09.06.2023
Hajmi1.87 Mb.
#1474731
Bog'liq
10 мавзу Кредитнинг зарурлиги, функциялари, турлари ва шакллари

Кредитнинг зарурлиги, функциялари, турлари ва шакллари

  • ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
  • ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
  • ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ
  • “БАНК ҲИСОБИ ВА АУДИТ” КАФЕДРАСИ
  • “ПУЛ ВА БАНКЛАР” ФАНИ

Режа:

  • Кредит ва унинг мазмуни.
  • Кредит муносабатларининг юзага келиш асослари.
  • Кредит ва унинг функциялари.
  • Кредит тамойиллари ва уларнинг моҳияти
  • Кредитнинг турлари ва шакллари.

Кредитнинг маъноси

  • Иқтисодий адабиётларда “кредит” сўзи лотинча creditum – ссуда, қарз сўзидан пайдо бўлганлиги қайд этилади.
  • Айрим иқтисодчи олимлар эса “credо, яъни “ишонаман” деган маънони англатишини эътироф этишади.
  • Э. Ротшильд – «Кредит мен учун аввало ишонч» деган фикрни билдирган.
  • В. Лексис (1837 - 1914) «Кредит олувчининг кредитни қайтариш қобилияти ва истагига банкнинг ишонмаслиги унга бўлган ишончдан кўра устун, шу сабабдан банклар доим кредитнинг қайтарилмаслик ҳолатини олдини олишга ҳаракат қилади».

Кредит категорияси

  • Кредитнинг моҳиятини тушуниш учун авваламбор унинг таркиби нимадан иборат эканлигини тушуниб олиш зарур.
  • Яъни, кредит муносабати бўлиши учун унинг зарур элементлари кредитнинг объекти ва субъекти бўлиши лозим.

Кредит муносабатларининг объектлари ва субъектлари.

Кредит муносабатларининг юзага келиш асослари

  • 1. Капиталнинг доиравий айланиши.
  • 2. Кредит берувчи ва кредит олувчи манфаатларининг мос келиши.
  • 4. Кредит берувчи ва кредит олувчининг мустақил шахс бўлиши.
  • 4. Аҳолининг даромадлари ва харажатлари ўртасидаги номутаносибликнинг мавжудлиги.
  • 5. Давлат бюджети харажатларини молиялаштириш учун қўшимча маблағларнинг зарурлиги.

Кредит берувчи ва кредит олувчи манфаатларининг мос келиши

  • Манфаатлар:
  • * кредитнинг баҳоси
  • * кредитнинг суммаси
  • * кредитнинг муддати
  • бўйича мос келиши керак.

Аҳолининг даромадлари ва харажатлари ўртасидаги номутаносибликнинг мавжудлиги

  • * аҳолининг уй-жойга бўлган эҳтиёжини қондириш
  • * аҳолининг истеъмол товарларига бўлган талабини қондириш
  • * таълим олиш харажатларини молиялаштириш
  • * аҳолининг турмуш шароити билан боғлиқ бўлган бошқа харажатларни молиялаштириш
  • мақсадлилик тамойили (кредитор бераётган кредит бўйича тузилган шартномада кредитни йўналтирилиши лозим бўлган аниқ мақсадларни қайд этади ва олинган кредитни шу мақсадга ишлатиши белгилаб қўйилади).
  • муддатлилик тамойили (кредитлар кредит шартномасига асосан маълум муддатга берилади. Мамлакатимиз банк тизимида кредитлар муддатига қараб, қисқа ёки узоқ муддатли кредитларга гуруҳланади);
  • таъминланганлик тамойили (берилган кредитларнинг барчаси у ёки бу даражада тегишли риск билан боғлиқ бўлади, кредитор ушбу рискни пасайтириш мақсадида кредит олувчидан унинг таъминланганлигини талаб этади. Одатда, кредитлар мол – мулкларни гаровга қўйиш, суғурта полиси ва учинчи шахсларнинг кафолат хатлари билан таъминланади);
  • тўловлилик тамойили (кредитор барча кредитлар учун тегишли тўловларни фоиз кўринишида кредит олувчидан ундиради);
  • қайтаришлик тамойили (кредитор томонидан вақтинча фойдаланишга берилган маблағлар тегишли муддатлардан сўнг тўлиқ қайтаралиши лозим бўлади);

Кредитнинг чегаралари

  • а) микроиқтисодий
  • б)макроиқтисодий

Кредитнинг макроиқтисодий чегаралари

  • 1) ЯИМдаги хажми ва миқдори;
  • 2) кредит тизимини ривожланганлик даражаси;
  • 3) давлат пул-кредит сиёсатининг мақсад ва усуллари;
  • 4) бозор муносабатларини ривожланганлик даражаси

микрочегара

  • Мижознинг кредитга лаёқатлиги
  • Банк ликвидлиги

КРЕДИТНИНГ МУДДАТИГА КЎРА ТУРЛАРИ:

  • Узоқ муддатли кредитлар хўжалик ташкилотлари томонидан қуйидаги объектлар учун жалб қилиниши мумкин:

Кредит турлари … кредит риски даражасига қараб


Download 1.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling