Криптографиянинг асосий тушунчалари ва тарихи

Керкхофс принципи

Идеал шифрлар учун калитсиз шифрматндан очиқ матнни тиклашнинг имкони бўлмаслиги зарур. Бу шарт, ҳаттоки ҳужумчилар учун ҳам ўринли. Ҳужумчи алгоритм (шифрлаш алгоритми) ҳақида барча маълумотларни билган тақдирда ҳам калитсиз очиқ матнни тиклашнинг имкони бўлмаслиги зарур. Ушбу қўйилган мақсад, амалда бундан фарқди бўлиши мумкин.
Криптографиянинг фундаментал назариясига кўра криптотизимнинг ички ишлаш принципи ҳужумчига тўлиқ ошкор бўлиши зарур. Ҳужумчига фақат криптотизимда фойдаланилган калит номаълум бўлиши зарур. Бу таълимот Керкхофс принципи деб аталади.
http://web.elastic.org/~fche/mirrors/cryptome.org/beale-sci-crypt.htm

Кодлаш ва шифрлаш

Аксарият ҳолларда фойдаланувчилар маълумотни шифрлаш ва кодлаш тушунчаларини бир хил деб тушунилади. Аслида эса улар икки турлича тушунчалардир.
Кодлаш – маълумотни осонгина қайтариш учун ҳаммага (ҳаттоки ҳужумчига ҳам) очиқ бўлган схема ёрдамида маълумотларни бошқа форматга ўзгартиришдир. Кодлаш маълумотлардан фойдаланиш қулайлигини таъминлаш учун амалга оширилади ва ҳамма учун очиқ бўлган схемалардан фойдаланилади.
Декодлаш жараёни ҳам дешифрлаш жараёни каби кодлаш учун тескари жараён ҳисобланиб, бирор очиқ схема ёрдамида ўзгартирилган маълумотлар худди шу схема асосида тескари ўзгартирилади. Масалан, ASCII асосида “Z” ни 16 саноқ тизимига ўзгартирилганда (кодлаганда) у “5A” га тенг бўлган бўлса, “5A” ни декодлаш жараёнида у “Z” га қайта ўзгартирилади.
Масалан, ASCII, UNICODE, URL Encoding, base64.(56229)10 (155645)8(DBA5)16(1101101110100101)2

ASCII стандарти асосида кодлаш схемаси

Криптография ва стеганография жараёнлар

Криптографик шифрлаш
Стеганографик шифрлаш

Криптографик алгортмлар

Криптографик
алгоритмлар
Калитсиз
Бир калитли