Kristallanish

Kristallanish.

• Reja:
• 1.Umumiy tushuncha.
• 2.Kritallanish usullari.
• 3.Kristallazatorlar konstruksiyalari

• Kristallanish
• Umumiy tushuncha
• Eritmalardan erigan qattiq komponentlarni Kristal holida ajratib olish kristallanish jarayoni deb nomlanadi
• Kristallanishga teskari jarayon ertish jarayoni deyiladi. Kristal deganda har xil shakldagi tekis qirralar bilan cheklangan bir jinsli qattiq moddalar tushiniladi.
• Kristallanish qattiq moddalarni toza holda olishning asosiy usuli, chunki kristallanish jarayonida har doim shunday sharoit yaratish mumkinki, keraksiz moddalar eritmada qolib, faqat toza modda kristallanadi
• Kristallanish jarayoni kimyo, neft kimyosi, metallurgiya, meditsina,farmaseftika, oziq-ovqat va boshqa sanoatlarda keng miqyosda qo’llaniladi

• Kritallanish jarayoni o’tkazishdan maqsad eritmalardan kristallik fazani ajratish; Bir va ko’p bosqichli kristallanish usullarda aralashmalarni ajratish moddalarni aralashmalardan o’ta tozalash;Mona kristallar yetishtirish.
• Kristallanish jarayonida turli o’lchamli kristallar, yani sochiluvchan maxsulot olinadi.
• Har bir modda kristallarning o’ziga xos geometric shakllari bor. Xammasi bo’lib 32xil kristallar sinmetra o’qlar soni mavjud va ular 7ta kristalagrafik guruxga ajratilgan: Kubik trioganal, tetragonal, geksaganal, rombik, monoklin, triklin. Bir kimyoviy modda bir necha xil kristallar hosil qilishi polimorfizm deb yuritiladi.
• O’z tarkibida suv molekulalarini tutgan kristall kristallogidratlar deyiladi.

• Kristalanish jarayoni ro’y berishi uchun boshlang’ich eritma o’ta to’yingan holatda bo’lish kerak. Agar eritmadagi erigan modda konsentratsiyasi uning eruvchanligidan yuqori bo’lsa bunday eritma o’ta to’yingan deb nomlanadi. Lekin o’ta to’yingan eritmalar noturg’un Sistema bo’lgani uchun undan erign moddaning ortiqcha miqdori ajralib chiqadi, yani kristallanish jarayoni sodir bo’ladi. Kristallar ajralib chiqish tugagandan keyim to’yingan eritma qoladi.
• Sanoat texnolagik jarayono uch bosqichdan iborat. 1.kristallanish;2.kristallarni eritmalardan ajratish; 3.kristallarni yuvish va qurutish.

Kritallanish usullari.

Kristallanish jarayonini davriy va uzluksiz tashkil etishi mumkin. Davriy jarayoni kam tonajli, uzluksiz esa-ko’p tonnajli ishlab chiqarishda qo’llaniladi.

Sanoat miqoyosida quydagi kristallanish usullaridan foydalaniladi: eritmalardagi erituvchining bir qismini bug’latish; eritma temperaturasini o’zgartirib kristallash; kombinatsiyalangan usullardan foydalanib kristallash.

Eritmadagi erituvchining bir qismini bug’latib kristallash. Erituvchining bir qismini yo’qotish uchun bo’g’lanish yoki muzlatish usulidan foydalanish mumkin .Eritma tarkibidagi suvni haydash uchun bo’g’lanish keng ko’lamda ishlatiladi.Odatda bu jarayon bug’latish qurilmalarida avalga oshiriladi. Kerakli darajadagi o’ta tuyingan eritma hosil bo’lgandan keyin u shu qurilmada kristallanadi ushbu usul izotermik kristallanish deb ataladi.

• Bu ususlning kamchiliklari hosil bo’layotgan kristallar issiqlik almashininsh yuzalariga yopishib qoladi.
• Qurilma ichida qattiq moddalar yopishib yoki cho’kib qolmasligi uchun eritmaning serkulatsiya tezligi ko’paytiriladi.
• Eritmani temperaturasi ni o’zgartirib kristallash. Bunday usul izogidrik kristallash deb nomlanadi. Chunki bu jarayon eritmada erituvchi miqdori o’zgarmas bo’lgan holatda olib boriladi.
• Kombinatsiyalangan usullarga vakum ostida, erituvchining bir qismining issiqlik eritgich yordamida bug’latib kristallash va fraksiyali kritallashlar kiradi.
• Vakum ostida kristallash bu usulda erituvchi devor orqali issiqlik uzatish yo’li bilan bo’g’latilmasdan balki eritmaning o’z fizik issiqligini berish hissobiga ro’y beradi.

• Erituvchining bir qismini issiqlik elektichi yordamida bug;latib kristallash.
• Bu usulda erituvchining bir qismi eritma ustida harakatlanyaotgan havo yordamida bug’lanadi va eritma sovitiladi.
• Fraksiyali kristallash agar eritma tarkibida ajratilgan moddalar bir nechta bo’lsa uni fraksiyali kristallash usulida qayta ishlanadi bu usulda eritma temperature va konsentratsiyasini o’zgartirish yo’li bilan kristallar ketma ket cho’ktiriladi va ajratib olinadi.

• Kritalazatorlar konstruksiyalari
• Ishlash prinsipaga qarab kristalazatorlar davriy va uzliksiz qurilmalarga bo’linadi.
• Uzluksiz ishlaydigan qurilmalar o’z navbatida erituvchining bir qismining bug’latuvchi va eritmani sovutuvchi kristalazatorlarga ajraladi. Undan tashqari mavhum qaynash qatlamli katalizatorlar ham bo’ladi.
• Isituvchi kamera konussimon teshikli panjara va turubalar o’ramidan tashkil topgan.
• Turbalar ushbu panjaraga razvalsovka usulida mahkamlangan.

• Isituvchi kameraning o’qi bo’ylab serkulatsion turuba joylantirilgan.Qurilma qobig’I va isituvchi kamera oarsida halqasimon bo’shliq bo’lib unda utfel
• Sirkulatsiya qiladi. Qurilmada temperaturalar farqi tufayli chiziqli uzayishlar paydo bo’ladi. Shu sababli bug’ni uzatish uchun temperature deformatsiyalari kompenatsiya qiluvchi maxsus moslama o’rnatilgan.
• Ushbu moslama isituvchi kamera bilan qattiq birlashtirilgan bo’lsa qurilma qobig’I bilan esa temperature ta’sirida hosil bo’ladigan uzayishlarni bartaraf qiluvchi membrana yordamida birlashtiriladi.Utfel serkulatsiyasini yaxshilash
• Maqsadida isutuvchi kamera ostiga bug’ yordamida puflash qo’llaniladi

• E’tiboringiz
• uchun
• raxmat!