Кристаллическая структура

Metallarning kristall tuzilishi

Reja:

Reja:

• Metallarning asosiy kristall strukturalari
• Kristall panjaralarning umumiy xarakteristikasi va turlari
• Panjaralardagi yo’nalish va joylashish
• Tekislikdagi zich joylashuvlar
• Qotishmalardagi kristall panjaralar

Metallarning kristall panjaralarini asosiy turlari

Hajmi markazlashgan elementar kub panjara
Body-Centered Cubic (BCC)
Yoqlari markazlashgan elementar kub panjara
Face-Centered Cubic (FCC)
Olti qirrali (geksogonal) kub panjara
Hexagonal Close-Packed (HCP)

Kristallardagi atom joylashuv

Yoqlari markazlashgan elementar kub panjara
Face-Centered Cubic (FCC)
Ag, Al, Ar, Au, Ca, Cu, Ir, Kr, Ne, Ni, Pb, Pd, Pt, Rh, Sr, Th
Hajmi markazlashgan elementar kub panjara
Body-Centered Cubic (BCC)
Ba, Cr, Cs, Fe, K, Li, Mo, Na, Nb, Rb, Ta, V, W

Kristallardagi atom joylashuv

Olti qirrali (geksogonal) kub panjara
Hexagonal Close-Packed (HCP)
Be, Cd, Co, Hf, Mg, Os, Re, Ru, Sc, Ti, Tl, Y, Zn, Zr

Kristall panjaralarning umumiy xarakteristikasi

• Koordinata soni – berilgan nuqtaga eng yaqin va aniq joylashgan atomlar soni

• Kristall panjaraning atom yoki ionlar joylashgan nuqtasi tugunlar deyiladi

• Panjara parametrlari:

Tomonlar uzunligi a, b, c;
tomonlar orasidagi burchaklar a, b ,g;

Kristall panjaralarning asosiy turlari

• Kubsimon
• Tetragonal (to’rt qirrali)
• Ortorombik
• Trigonal(uch qirrali)
• Geksogonal(olti qirrali)
• Monoklinik
• Triklinik

Kristall panjara parametrlari

Kubsimon
Tetragonal

Koordinata soni

Kubsimon:
Ortogonal:
КS = 6
КS= 8
Panjaralar sonining qanchalik bir-biriga yaqinligi ularning zichligini ko’rsatadi. Koordinata soni qancha katta bo’lsa, zichlik ham shuncha katta bo’ladi

Panjaradagi atomlar soni

Kubsimon:
1/8*8 = 1
Markazlashgan:
1+1/8*8 = 2
Yoqlari markazlashgan:
1/2*6+1/8*8 = 4
Geksogonal:
3+1/2*2+1/6*12 = 6

Tekislikdagi zich joylashuvlar

Tekislik indeksi(hkl)

Tekislikdagi zich joylashuvlar

(010)
(100)
(110)
(110)
_
(111)
_
(111)
Tekislik indeksi (hkl)

Kristallar panjaradagi atomlarning zichligi

Yoqlari markazlashgan elementar panjara
Kristallar panjaradagi atomlarning zichligi
Geksogonal elementar panjara

Kristallar panjaradagi atomlarning zichligi

Hajmi markazlashgan elementar panjara
T
i
N
i
a = 0.3 нм
b = 0.3 нм
c = 0.3 нм
a = 90 ̊
b = 90 ̊
g = 90 ̊
a = 0.44 нм
b = 0.46 нм
c = 0.29 нм
a = 90 ̊
b = 90 ̊
g = 90 ̊
Ti va Ni qotishmasidagi panjara
a = 0.41 нм
b = 0.46 нм
c = 0.29 нм
a = 90 ̊
b = 97.78 ̊
g = 90 ̊
Monoklinik
Romboedrik
a = 0.90 нм
b = 0.90 нм
c = 0.90 нм
a = 89.5 ̊
b = 89.5 ̊
g = 89.5 ̊
a = 0.734 нм
b = 0.734 нм
c = 0.528 нм
a = 90 ̊
b = 90 ̊
g = 120 ̊
T
i
N
i