Elementar yacheyka. Panjara parametrlari. Kristallning molyar hajmi

Elementar yacheyka. Panjara parametrlari.
1.Kristallning molyar hajmi

bu yerda M-moddaning molyar massasi; kristall zichligi.
Kristallardagi elementar yachevka hajmi:

1. 
   kubik singoniya uchun bu yerda a elementar yachevka parametri;
   
2. 
   geksagonal singoniya uchun bu yerda a va c panjara parametrlari.
   

Agar geksagonal singoniyali panjara parametrining nazariy qiymatlarini ko‘rinishda qabul qilsak, u holda elementar hajmi ga teng bo‘ladi.
2.Bir mol kristallda elementar yacheykalar soni
, yoki , (6.4)
bu yerda k-birikma kimyoviy formulasidagi bir xil atomlar soni, Avagadro soni, n-elementar yacheykaga to‘g‘ri keluvchi atomlar soni.
3. Kristallning birlik hajmiga to ‘g ‘ri keluvchi elementar yacheykalar soni Z
yoki umumiy holda , kristall bir xil atomlardan tuzilgan bo‘lsa, bo ‘ladi, u holda .
4.Kubik panjara parametri (tomoni):
(6.6)
Kubik panjaradagi qo’shni atomlar orasidagi masofa:
Yoqlari markazlashganda - (6.7)
Hajmlari markazlashganda - (6.8)
Hajmi markazlashgan yacheyka. Hajmi markazlashgan yacheykada (yoki J-yacheyka deyiladi) diogonallar kesishgan nuqtada qo‘shimcha tugun joylashadi. Bunday yacheykaga ikkita tugun to‘g‘ri keladi: A-tugun koordinatalari va B-tugun yacheyka markazida joylashgan va koordinatasi . Bu yacheykaning bazisi: ,

1.7-rasm. Hajmi markazlashgan yacheyka.

Asoslari markazlashgan yacheyka. Bu yacheykaning asosi markazlashgan. Bunday yacheyka c o‘qqa perpendikulyar bo‘lganligi uchun C-yacheyka deyiladi. Asoslari markazlashgan yacheykaga ikkita tugun to‘g‘ri keladi: A- , B- . Bu yacheyka bazisi: , .

1.8-rasm. Asoslari markazlashgan yacheyka.

Yoqlari markazlashgan yacheyka. Bunday yacheykalar ikki xil bo‘ladi. A-yacheyka, bu a o‘qqa perpendikulyar bo‘lgan tamoni markazlashgan. B-yacheyka, b o‘qqa perpendikulyar bo‘lgan tamoni markazlashgan. Bunday yacheykaga ikkita tugun to‘g‘ri keladi. A- va B- yoki

1.9-rasm. Yoqlari markazlashgan yacheyka.

Qirralari markazlashgan yacheyka yoki F yacheyka. Bunday yacheykaga 4 ta qo‘shimcha tugun to‘g‘ri keladi. Yacheykaning bazisi: , , , .

1.10-rasm. Qirralari markazlashgan yacheyka.