Kórıp shıǵıldı Mikroprotsessor hám operativ yad

Mikroprotsessor yamasa ápiwayı protsessor - bul kompyuterdiń tiykarǵı jumısshı bólegi bolıp tabıladı, arifmetik hám logikalıq operatsiyalardı atqaradı, barlıq kompyuter apparatlarınıń jumısın muwapıqlastıradı. Protsessor logikalıq hám arifmetik ámellerdi atqaradı, ámeller rejimin belgileydi, qabıl etiwshilerdiń dárekleri hám nátiyjelerin kórsetedi. Protsessor programmalar tárepinen basqarıladı.
Chipset - soǵan uqsas funktsiyanı atqaratuǵın mikrosxemalar kompleksi. Mısalı, protsessordin aralıqtan apparatlar menen maǵlıwmat almasiw qábiletin quraytuǵın mikrosxemalar kompleksi. Ol bir neshe bólimlerge bólinetuǵın sistema plataları, video kontrollerler sıyaqlı quramalı bólimlerde keń qollanıladı, sebebi olardıń funktsiyaların bir chip retinde orınlaw múmkin emes.
MARKAZIY PROTSESSOR -
1) kompyuterdiń tiykarǵı jumısshı elementi. Oǵan ádetde arifmetik-logikalıq apparat hám basqarıw úskenesi, geyde bolsa tiykarǵı yad kiredi;
2) protsessor hám arifmetik tómengi protsessorga iye blok ;
3) barlıq esaplaw operatsiyaların hám maǵlıwmatlardı qayta islewdi ámelge asıratuǵın jeke kompyuterdiń tiykarǵı apparatı ;
4) bir yamasa bir neshe úlken yamasa kútá úlken integral mikrosxemalar kórinisindegi maǵlıwmatlardı qayta islew ushın programmalıq támiynattı basqarıw úskenesi;
5) málim bir kompyuter sistemasındaǵı tiykarǵı waziypası maǵlıwmatlardı qayta islew hám sistemanıń basqa bólimleriniń islewin basqarıw bolǵan protsessor. Ol basqarıw blokı, arifmetik logikalıq apparat hám protsessor yadınan ibarat.

Mikroprotsessorlar yamasa oraylıq protsessorlar jeke kompyuterlerdiń “miyasini” quraydı. Tezlik — bul protsessorning qásiyetlerinen biri bolıp, onı kóbinese túrlishe aytinadi. Bul bólimde, ulıwma, protsessorlarning tezligi hám, soniń menen birge, Intel protsessorlari haqqında maǵlıwmat alasız. Kóbinese, kompyuterdiń tezligi, ádetde, megagerslarda o'lchanuvchi ırǵaq chastotasına baylanıslı boladı. Ol onsha úlken bolmaǵan qalaydan jasalǵan konteynerida jaylasqan, kvars kristalı bolǵan, kvars rezonatorining parametrleri arqalı anıqlanadı. Elektr kernewi nátiyjesinde kvars kristalında, kristaldıń forması hám ólshemi arqalı anıqlanıwshı chastotalı elektr tokınıń terbelisleri payda boladı. Sol ózgeriwshi júzimdiń chastotasın ırǵaq chastotası dep ataladı. Ápiwayı kompyuterdiń mikrosxemalari bir neshe million gerslar chastotasında isleyd (Gers, bul-sekundına bir terbelis). Tezlik megagerslarda, yaǵnıy sekundına million siklda olshenedi. Buyrıqlarınıń atqarılıwına ketetuǵın waqıt da ózgeriwshen bolıp tabıladı. 8086 hám 8088 protsessorlarida bir buyrıqtıń atqarılıwına 12 ırǵaq shamasında ketedi. 286 hám 386 protsessorlarida bul kórsetkish bir operatsiyaǵa ortasha 4, 5 ırǵaq átirapında, 486 da bolsa 2 taktgacha azayadı.

Turaqlı yad - BIOS - Basic Input Output System - kirgiziw-shıǵarıwdıń tiykarǵı sisteması. Olardaǵı maǵlıwmatlar mikrosxema tayarlanayotganda kiritip qóyıladı. Bunday yaddan tek oqıw múmkin. Sol sebepli de ol ROM (Read Only Memory - tek oqıw ushın ) dep ataladı. Bul yad kompyuter úskenelerin islewin tekseriw, OS ni baslanǵısh júkleniwin támiyinlew, apparatlarǵa xizmet kórsetiwdiń tiykarǵı funksiyaların orınlaw ushın xızmet etedi. BIOS de, sonıń menen birge kompyuter konfiguratsiyasini saqlawshı Setup programması da jaylasqan boladı. Bul programma mısalı, videokontroller, qattı disk hám disket diskovodi, odan tısqarı parollar ornatıw hám basqa xızmetler etedi. DEL tuymesi arqalı shaqırıladı. CMOS (yarım turaqlı yad ) - konfiguratsiya parametrlerin saqlawshı yarım turaqlı yad. Arnawlı akkumulyatorlar járdeminde kishi quwatda isleydi. Sol sebepli odaǵı maǵlıwmat óship ketpeydi. SETUP programması hár gezek kompyuter konfiguratsiyasini sóylegende, kerek bolsa, CMOS xarakteristikalarına ózgertiw kiritedi. videoxotira - ol monıtor
BIOSni jumısqa túsiriw hám BIOS sazlamarini sazlaw ushın biz kompyuterge Windows operatsion sistemasın ornatayotganimizda BIOS ni jumısqa túsiremiz hám BIOS sazlamari ámelge asıriladı. Operatsion sistema ornatayotganimizda biz F2 tuymesi basıladı hám BIOS sazlamalariga kiritiledi hám biz Boot bólimine ótemiz hám ondan. Operatsion sistema ornatıw ushın kerekli sazlamalar etiledi. Bunnan tısqarı BIOS sazlamari hám apparatlardıń birpara sazlamalarining sazlamari da bar. Biz tiykarınan operatsion sistema ornatayotganimizda BIOS dıń Boot bóliminden paydalanamız. BIOS de kerekli sazlamalarni atqarıp bolǵanımızdan keyin F10 tuymesi basıladı payda bolǵan aynadan Yes buyrıǵı saylanadı hám BIOS den shıǵıladı.