Kórıp shıǵıldı Mikroprotsessor hám operativ yad

Operativ yad (operativ yad ). Operativ yad ózinde kompyuterde islep atirǵan programma hám maǵlıwmatlardı saqlaydı. Maǵlıwmatlar turaqlı yaddan operativ yadqa kóshiriledi, alınǵan nátiyjeler zárúr halda diskka qayta qosıladı. Ádetde Intel - 8088 protsessorli jeke kompyuter 1 Mbayt kólem degi operativ yadqa iye. Házirgi SHKlarining operativ yadı 1-2 Gegabaytdan kóbirek kólemge iye bolıp, bul yad eki bólekten ibarat esaplanadi:
1) 640 Gbaytli bólegine ámeller sisteması hám de ámeliy programmalar kompleksi jaylastırıladı ;
2) kolgan bólegine xizmetker maqsetler ushın isletiletuǵın programmalar jaylastırıladı (test programmaları, barinen burın kompyuterdi jumısqa tayarlaw programması hám basqalar ).
Operativ yadtı kompyuterde atqaratuǵın wazıypası sonnan ibarat, áyne waqıtta ekranda kórsetip turılǵan maǵlıwmat hám miktoptotsessor júklegen processlerdi saqlap turıw ushın isletiledi. Mikroprotsessor qandayda bir processni kóp ret isletse, hám áyne waqıtta islep turǵan programmalar ushın kerekli processlerge kóp ret shaqırıq etiwge tuwrı keletuǵın bólinse, onı xar sapar qattı disktan barıp oqıp kelebermaslik ushın da operativ yadqa júklep qóyadı. Operativ yadtı tómendegi parametrleri bar:
Tip : operativ yadtı búginge shekem bir neshe qıylı tip (tur) lari bar. Bular
-SIMM;
-DIMM;
-DDR
-DDR2
-DDR3
bular bir-birinen kórinisi, yad kolem, chastotası hám basqa parametrleri menen parıq etedi.
Operativ yad kolemi: tipidan kelip shıǵıp bir-birinen parıq etedi. Ana platada operativ yad apparatı ushın 2 hám odan artıq jay bolıwı da múmkin. Búgingi kunga kelip DDR3 túrindegi operativ yadlardı 3-4 Gb kólemlileri hám odanda joqarı kólemlileri de bar. DDR2 túrindegi operativ yadlarda 1-2 Gb joqarı kólem esaplanar edi. Operativ yadtı yad kolemi haqqında gáp ketkeninde operatsion sistemanı da esapqa alıw kerek boladı. Sebebi eger, operatsion sistema maksimum 2 Gb maǵlıwmat menen isley alsayu, operativ yad kólemi 8 Gb bolsa, ol jaǵdayda qalǵan 6 Gb isletilmay jataveradi. Tuzlishi tárepinen DDR3 - DDR2 den talay kishilew kóriniste bolsada, kóplegen parametrleri odan joqarı bolıp tabıladı.
Chastotası : bul ana plata menen maǵlıwmat almaslaw waqtında operativ yad kanalından qansha bolıp tabıladı waqıtta (mısalı bir sekundta ) neshe ret maǵlıwmat ótiw kórsetkishi bolıp tabıladı. Operativ yad chastotası haqqında gápirilganda, ana plata daǵı operativ yad portları menen mikroprotsessor arasındaǵı shinani chastotasın da esapqa alıw kerek, sebebi operativ yad chastotası 1600 Mhz bolsayu, ana plata daǵı operativ yadtı mikroprotsessor menen baylanıstıratuǵın shina chastotası 1066 Mhz bolsa, ol jaǵdayda maksimal operativ yad hám mikroprotsessor ortasındaǵı maǵlıwmat almaslaw tezligi 1066 Mhz den aspay turaveradi.
Operativ yad Taymingi: bul maǵlıwmattı operativ yad modulları arasında ótip atırǵanında uslanıp qalatuǵın waqıtı esaplanadı. Bunday parametrler kóp xisoblansada, tiykarǵı 4 tasi tómendegiler:
1. CAS Latency
2. RAS tap CAS Delay
3. RAS Precharge Time
4. DRAM cycle Time
Bul parametr operativ yadtı chastotası menen baylanıslı bolıp : qansha chastota úlken bolsa, onı taymingi sonsha úlken bolıwı múmkin. Lekin bazi operativ yad óndiriwshi firmalardı ónimlerinde " LOW Latency" degen jazıw boladı. Bul degeni- " úlken chastotada -kem uslanıp qalıw waqıtı" mánisin beredi.
Kernew: operativ yad ushın ketetuǵın tok kúshi kernewi. Álbette bunday kórsetkishi kishkene bolǵan operativ yadlar bolǵanı jaqsı. Lekin chastota qanshellilik úlken bolǵanı tárepke oǵan kerek bolatuǵın tok kúshi kernewi de sonshalıq úlken bolıp baraveradi. Bul parametr maydanınan " Lv" - Low Voltage markirovkali operativ yadlardı satıp alıw maqsetke saykes boladı.

Óndiriwshi firması : belgili óndiriwshi firmalardı atları hám shtrix kodları túsirilgen ónimdi alıw sizdi jasama ónimlerden saqlaydı. Bunnan tısqarı operativ yad ornatilvotganida eger ana platada olar ushın taxmiman 4 slot (jay) ajıratılǵan bolsa apparatńız maksimal tezlikte islewi ushın slotlar sanın 2 ge bolasız hám hár birin bir aralıqta jaylastırasız. Mısalı, 4 slot bar, 4/2 hám 1- operativ yad apparatı 1- slotga 2- operativ yad apparatı birden keyin, yaǵniy 3- slotga ornatılǵanı maqsetke saykes bolıp tabıladı. Keling endi qandayda bir operativ yadqa tiyisli markirovkani analiz qilsak:

" DDR3 RAM 2 Gb Goodram (1600 MGts CL9 (9 -11-11-29 ) 1. 5 v) "
- DDR3-> operativ yad túri;
- RAM 2 Gb -> operativ yad kolemi;
- Goodram -> óndiriwshi firma atı ;
- 1600 Mhz -> chastotası ;
- CL9 (9 -11-11-29 ) -> tayming, uslanıp qalıw waqıtı ;
- 1. 5 v -> kerek bolatuǵın kernew.