Kuniy davlat atestatsiyasi sinovlai dasturining tarkibiy qismi: Kirish

Tayanch iboralar: ehtiyoj, xarid qobiliyati, bozor talabi, narx, daromad, iste’molchi 

---

soni, teskari bog‘liqlik 
21. Taklif tushunchasi va uning miqdoriga ta‘sir qiluvchi omillar. Taklif qonuni 
Tayanch iboralar: ishlab chiqaruvchi, tovar, narx, resurs, davlat, raqobat, 
texnologiya, to‘g‘ri bog‘liqlik. 
22. Raqobatning mohiyati, shakllari va usullari. 
Tayanch iboralar: iqtisodiy manfaat, foyda, naflilik, monopoliya, oligopoliya, narx 
yordamida, halol raqobat. 
23. Monopoliyalarning iqtisodiy asosi va ularning turlari. 
Tayanch iboralar: monopoliya, yirik korxona, gorizontal, vertikal, tabiiy monopoliya, 
legal, monopsoniya, oligopoliya. 
24. O‗zbekistonda raqobatchilik muhitining vujudga kelishi va monopoliyaga 
qarshi qonunchilik. 
Tayanch iboralar: uyushma, konsern, litsenziya, limit, fond, qonunchilik, 
monopoliyadan chiqarish. 
25. Narxning mazmuni, vazifalari va turlari. 
Tayanch iboralar: narx, ulgurji, chakana, demping narx, erkin narx, muvozanat, 
qiymat o‘lchash.
26. Tadbirkorlik faoliyati tushunchasi, uning vazifalari va rivojlanish shart-sharoitlari. 
Tayanch iboralar: foyda olish, yangilik, ijodkorlik, mulkiy ma’suliyat, tahlika, huquq, 
erkinlik, muhit. 
27. Tadbirkorlik faoliyatining shakllari. 
Tayanch iboralar: kichik biznes, YaTT, xususiy, davlat, jamoa, aralash, hissadorlik 
jamiyati. 
28. Tadbirkorlik kapitali va uning harakati bosqichlari 
Tayanch iboralar: moddiy vosita, tovar, pul, doiraviy aylanish, unumli kapital, 
ishchi kuchi. 
29. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi. Asosiy va aylanma kapital. 
Tayanch iboralar: kapital harakati, takrorlanish, asosiy, aylanma, ish davri, qayta 
tiklash, aylanish tezligi.
30. Asosiy kapitalni takror ishlab chiqarish va undan foydalanish samaradorligi. 
Tayanch iboralar: bino, mehnat qurollari, investitsion mablag‘, amortizatsiya, 
jismoniy va ma’naviy eskirish, kapital samarasi, aylanish davri. 
36.Ish haqining iqtisodiy mazmuni va tashkil etish shakllari 
Tayanch iboralar: ish haqi, vaqtbay ish haqi,ishbay ish haqi, nominal va real ish 
haqi, tarif tizimi, tarif-malaka ma’lumotnomalari, tarif setkasi, tarif stavkasi 
37.Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va kasaba uyushmalarining 
roli. 
Tayanch iboralar: mehnat sharoitlari, ijtimoiy kafolat, ish haqini belgilash, mehnat 
shartnomalari, kasaba uyushmasi, ishchi kuchiga talabni oshirish va taklifni 
qisqartirish, davlatning ijtimoiy siyosati. 
38.Agrar munosabatlarning iqtisodiy mazmuni. Qishloq xo‗jalik ishlab 
chiqarishining xususiyatlari. 
Tayanch iboralar: agrar munosabatlar, yerga egalik qilish, tasarruf etish, undan 
foydalanish, jonli tabiat bilan ishlash, tuproq unumdorligi, tabiiy unumdorlik, qishloq 
xo‘jalik korxonalari

---

39.Renta munosabatlari. 
Tayanch iboralar: renta munosabatlari, differensial renta I va II, absolyut (mutloq) 
renta, monopol renta, undirma sanoatda renta,
40.Agrosanoat integratsiyasi va uning asosiy ko‗rinishlari. 
Tayanch iboralar: agrosanoat majmuasi, ishlab chiqarish infratuzilmasi, ijtimoiy 
infratuzilma, agrosanoat integratsiyasi, agrobiznes. 
41.Milliy iqtisodiyotning qaror topishi va uning makroiqtisodiy ko‗rsatkichlari. 
Tayanch iboralar: milliy iqtisodiyot, makroiqtisodiyot, milliy hisoblar tizimi, YaMM, 
YaIM, SMM, milliy daromad, shaxsiy daromad, ishsizlik darajasi, inflyatsiya, nominal 
va real YaIM. 
42.Yalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari. 
Tayanch iboralar: YaIM, SMM, nominal va real YaIM, qo‘shilgan qiymat usuli, 
oraliq va pirovard mahsulot, xarajatar usuli, aholi xarajatlari, korxonalar xarajati, 
davlat xarajatlari, sof eksport daromadlar usuli
43.Iste‘mol, jamg‗arma va investitsiyaning iqtisodiy mazmuni hamda ularning 
o‗zaro bog‗liqligi. 
Tayanch iboralar: iste’mol, unumli iste’mol, jamg‘arish, iste’molga va jamg‘arishga 
o‘rtacha moyillik, iqtisodiy jamg‘arish, investitsiya, investitsion faoliyat, 
investitsiyalar samaradorligi. 
44.Iqtisodiy o‗sishning mazmuni, turlari, ko‗rsatkichlari va omillari. 
Tayanch iboralar: iqtisodiy rivojlanish, iqtisodiy o‘sish, iqtisodiy o‘sish mezoni va 
ko‘rsatkichlari, ekstensiv va intensiv (jadal) iqtisodiy o‘sish. 
45.Milliy boylik tushunchasi va uning tarkibiy tuzilishi 
Tayanch iboralar: milliy boylik, ajdodlar tomonidan yaratilgan, avlodlar asragan 
boyliklar, moddiy–buyumlashgan boylik, tabiiy boylik, nomoddiy boylik, ma’naviy 
boylik. 
46.Makroiqtisodiy beqarorlik va iqtisodiyotning siklliligi.
Tayanch iboralar: iqtisodiy muvozanat, xususiy va umumiy muvozanatlik, iqtisodiy 
mutanosiblik, iqtisodiy inqiroz, iqtisodiy sikl, turg‘unlik (depressiya), jonlanish, 
yuksalish, tarkibiy va agrar inqirozlar. 
47.Ishchi kuchini takror hosil qilish va uning xususiyatlari. 
Tayanch iboralar: ishchi kuchi, ishchi kuchini takror hosil qilish, dam olish, sog‘likni 
tiklash, o‘qitish, malakasini oshirish, qayta tayyorlash, kelajak avlodni tarbiyalash. 
48.Ishchi kuchi bozori, ishchi kuchi yalpi talabi va yalpi taklifi nisbati. 
Tayanch iboralar: ishchi kuchi, o‘qitish, aholining ko‘payishi, bitiruvchilar, yangi ish 
o‘rinlari, ish haqi darajasi, migratsiya, ishchi kuchi bozori. 
49.Ishsizlik va uning turlari, ishsizlik darajasini aniqlash. 
Tayanch iboralar: ishsizlik, ishsizlik sabablari, ishsizlik oqibatlari, friksion ishsizlik, 
tarkibiy ishsizlik, siklik ishsizlik, ishsizlik darajasi, Ouken qonuni. 
50.Moliyaning mohiyati va vazifalari, moliya tizimi. 
Tayanch iboralar: moliya, pul mablag‘lari, pul fondlarini tashkil etish, taqsimlash, 
ta’minlash, rag‘batlantirish, nazorat, moliya tizimi, davlat budjeti, moliya bo‘limlari, 
banklar, sug‘urta tashkilotlari, turli fondlar.
51.Budjet, uning taqchilligi, davlat qarzlari va soliqlar. 

---

Tayanch iboralar: davlat budjeti, daromad manbalari, soliqlar, budjet xarajatlari, 
ijtimoiy soha, davlat hokimiyati, mudofaa, budjet taqchilligi, davlat qarzlari, soliqlar, 
laffer egri chizig‘i.
52.Pul muomalasi, pulga bo‗lgan talab va pul taklifi. 
Tayanch iboralar: pul muomalasi, pul agregatlari, naqd pul, chek, veksellar, o‘zaro 
hisob-kitob, plastik kartochka, muomala uchun zarur pul miqdori, tovar va xizmatlar 
hajmi, pulning aylanish tezligi.
53.Inflyatsiya, uning mohiyati va turlari 
Tayanch iboralar: pul muomalasining buzilishi, inflyatsiya, pulning xarid qurbi, 
oltinga, valyutaga, talab inflyatsiyasi, taklif inflyatsiyasi. 
54.Kredit va bank tizimi.
Tayanch iboralar: kredit, foiz normasi (stavkasi), bank, bank krediti va 
operatsiyalari, bank foydasi, xo‘jaliklararo kredit, tijorat krediti, iste’mol krediti, 
ipoteka krediti, davlat krediti, xalqaro kredit, lizing. 
55.Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish, uning maqsadi va vazifalari.
Tayanch iboralar: iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiy tizimni 
mustahkamlash, o‘zgarib turuvchi sharoitga moslashtirish, ma’muriy va iqtisodiy 
vositalar, bevosita va bilvosita usullar. 
56.Aholi daromadlari va aholi turmush darajasi. 
Tayanch iboralar: aholi daromadlari, nominal daromad, ixtiyorida bo‘lgan 
daromad, real daromad, aholi turmush tarzi, daromadining xarid quvvati. 
57.Daromadlar tengsizligi va uning darajasini aniqlash. 
Tayanch iboralar: aholi daromadlari, boylar, kambag‘allar, ijtimoiy tengsizlik, 
Lorens egri chizig‘i, daromadlar nisbati, Djini koeffitsienti.