Kurs ishi bajarilish bo’yicha namuna transport sistemasini transmissiyasini kristovani uchun material tanlang va termik ishlov berish texnologiyasini ishlab chiqing Reja: Kirish

2.1 Katta yuklanishda ishlaydigon val uchun po’lat turini tanlash
Biz katta yuklanishlarda ishlaydigon val uchun 40ХН2МА po’latini tanlaymiz.
40ХН2МА po’lati bilan tanishib chiqamiz.

40ХН2МА po’latni kimyoviy tarkibi
C	0,37 - 0,44
Si	0,17 - 0,37
Mn	0,5 - 0,8
Ni	1,25 - 1,65
S	0,025
P	0,025
Cr	0,6 - 0,9
Mo	0,15 - 0,25
Cu	0,3
Fe	~95

40ХН2МА po’latini mexanik xususiyati
ГОСT	Etkazib berish holati, issiqlik bilan ishlov berish rejimi	Bo'lim, mm	КП	σ0,2 (МПа)	σв(МПа)	δ5 (%)	ψ %	KCU (Дж / см^2)	НВ
ГОСT 4543-71	Пруток. Закалка 850 °С, масло. Отпуск 620 °С, вода	25	-	930	1080	12	50	78	-
	Пруток. Закалка 850 °С, масло. Отпуск 620 °С, масло.	25	-	835	980	12	55	98	-
ГОСT 8479-70	Toblash. Bo’shatish	500-800	440	440	635	11	30	39	197-235
		300-500 500-800	490	490	655	12 11	35 30	49 39	212-248
		100-300 300-500	540	540	685	13 12	40 35	49 44	223-362
		100-300 300-500 500-800	590	590	735	13 12 10	40 35 30	49 44 39	235-277
		100-300 300-500	640	640	785	12 11	38 33	49 44	248-293
		100-300	685	685	835	12	38	49	262-311
		До 100 100-300	735	735	880	13 12	40 35	59 49	277-321
		До 100 100-300	785	785	930	12 11	40 35	59 49	293-331

40ХН2МА po’latini haroratga qarab mexanik xususiyati
Ushlab turish harorati, °С					σ0,2 (МПа)	σв(МПа)		δ5 (%)	ψ %		KCU (Дж / см^2)	HB
Toblash 850 °С, yog’da
200 300 400 500 600	1600 1470 1240 1080 860	1750 1600 1370 1170 960	10 10 12 15 20	50 50 52 59 62			59 49 59 88 147			525 475 420 350 275

40ХН2МА po’latini yuqori haroratda mexanik xususiyati
Sinov harorati, °С	σ0,2 (МПа)	σв(МПа)	δ5 (%)	ψ %	KCU (Дж / см^2)
Toblash 850 °С, yog’da. Dam olish 580 °С.
20 250 400 500	950 830 770 680	1070 1010 950 700	16 13 17 18	58 47 63 80	78 109 84 54
5 mm diametrli namuna, 25 mm uzunlikda, Deformatsiya darajasi 2 mm/min. Deformatsiya darajasi 0,001 1/s
700 800 900 100 1100 1200	- - - - - -	185 89 50 35 24 14	17 66 69 75 72 62	32 90 90 90 90 90	- - - - - -

40XH2MA_polatning_qattiqlashishi__Oxirgi_masofa,_mm'>40XH2MA po'latning qattiqlashishi
Oxirgi masofa, mm										Eslatma:
1,5	3	6	9	12	15	21	27	33	42		Toblash 840 °С
49-59,5	40,5-60	50-60	50-59,5	49-59	48-59	45-56	41,5-53	41-50,5	36,5-48,5		Qattiqlashtirilgan chiziqlar uchun qattiqlik, HRC

Martensit miqdori%	Tanqidiy qattiqlik, HRCe	Suvdagi kritik diametr	Yog 'kritik diametri
50 90	44-47 49-53	153 137-150	114 100-114

40XH2MA po'latning fizik xususiyatlari
T (Град)	E 10^- 5 (МПа)	 10^6 (1/Град)	 (Вт/(м·град))	 (кг/м^3)	C (Дж/(кг·град))	R 10^9 (Ом·м)
20	2.15		39	7850		331
100	2.11	11.6	38		490
200	2.01	12.1	37		506
300	1.9	12.7	37		522
400	1.77	13.2	35		536
500	1.73	13.6	33		565
600		13.9	31
700			29
800			27

2.2 Val uchun termik ishlov berish texnalogiyasini ishlab chiqish
Biz yuqori kuchlanishlar bilan ishlaydigon valga termik ishlov bermoqchimiz. Biz termik ishov berishdan oldin val qayday po’latdan toyyorlabganligini bilib olishimiz kerak va shu po’latni kritik nuqtalari kelib chiqib valga termik ishlov berish texnalogiyasini tuzamiz.
40XH2MA po’latini kritik nuqtalari:
Ac₁ = 730 , Ac₃(Ac_m) = 820 ,
Ar₁ = 380, Ar₃(Arc_m) = 550


40XH2MA dan tayyorlangan valni Ac₃ kritik nuqtasidan 30-50^oC yuqori haroratda qizdiramiz va tez sovutamiz. Bunda po’latimiz qattiqlashib ichki kuchlanishlari ko’payib ketdi.
Valni toblangandan keyin uni normallashtiramiz. Normallashtirish Po'latni Ac₃ kritik nuqtalaridan 30-50 ° C yuqori qizdirilib va tinch havoda sovutiladi.
Normallashtirish ichki zo'riqishlarni yo'q qiladi, mexanik xususiyatlarni yaxshilaydi va po'lat konstruktsiyasini yakuniy issiqlik bilan ishlov berish uchun tayyorlaydi.
Vallarni toblagandan keyin uning qattiqligi ortib, ichki zo’riqish kuchlari ko’payib ketadi. Shu zo’riqishlarni kamaytirish yo’q qilish maqsadida vallarni normallagandan keyin yakuniy ishlov yani sal yuqoriroq haroratda bo’shatib olamiz.
Ya’ni 620^oC ma’lum vaqt ushlab turib. So’ng havoda sovutamiz.
Bo’shatish natijasida valning qattiqligi saqlangan xolda uning ichki kuchlanishlari yo’q bo’ladi.
Detallarga termik ishlov berish metall va qotishmalarning xossalarini (ichki tuzilishini) oʻzgartirish uchun qoʻllaniladigan amallar ya’ni: yumshatish, toblash, normallash, boʻshatish, yaxshilash, chiniqtirishlar tushuniladi.
Yumshatish metallarni maʼlum temperaturagacha qizdirib, shu temperaturada maʼlum vaqt tutib turgach, asta-sekin, baʼzan, pech bilan birga sovitish; bunda metallarning xossalari oʻzgaradi. Natijada metallarning bolgʻalanuvchanligi va plastikligi oshadi, magnitlanish va boshqa xususiyatlari yaxshilanadi.
Toblash metallarni maʼlum temperaturagacha qizdirib, tez sovitish; bunda metallarning bir xil boʻlmagan struktura holatlari mustahkamlanadi, metallarning xususiyati turlicha oʻzgaradi.
Normallash — kam (0,3% gacha) va oʻrtacha (0,3—0,6%) uglerodli poʻlatni, taxminan, 800—950° gacha qizdirib, havoda sovitish; bunda poʻlat tarkibidagi yirik donachalar kichrayadi, poʻlatning mustahkamligi, plastikligi va qovushoqligi oshadi.
Yaxshilash — termik ishlashning bir turi; 550—650° temperaturada toblash va boʻshatishdan iborat. Dinamik nagruzka ostida ishlaydigan mashina detallari uchun.
2.3 Valni chizmasi




2 .4 Val uchun termik ishlov berish pechi



Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki vallar o’zi mashina, mexanizmlarning detallarini tutib turish va xarakatni bir detaldan ikkinchi detalga uzatib beruvchi detaldir. Vallar bir-biridan ishlash sharoitiga ko’ra farq qiladi. Vallar yuklanishni qabul qilish bilan birga burovchi mo`lentni uzatib beradi.
Vallar to’g’ri tekis, pog’anali, tirsakli, egiluvchan bo’lishi mumkin. Eng ko’p ishlatiladigan to’g’ri vallardir. Ular, asosan tekis va pog’onali bo’ladi.
Vallar ishlash sharoitiga qarab ularga turli markadagi po’latlar tayyorlanadi.
Biz yuqori kuchlanish bilan ishlaydigon val uchun 40XH2MA markali legirlangan po’latni tanladik. 40XH2MA markali po’latdan tayyorlangan valga termik ishlov berish jarayoni bilan tanishib chiqdik. Termik ishlov berishga metall va qotishmalarning xossalarini, ichki tuzilishini oʻzgartirish uchun qoʻllaniladigan amallar ya’ni: yumshatish, toblash, normallash, boʻshatish, kabi jarayonlar kiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Технология конструкционных материалов: Учебник для студентов пед. ин-тов по спец. №2120 «Общетехн. дисциплины и труд.» / С.И. Алаи, П.М. Григорьев, А.Н. Ростовцев; Под общ. ред А.Н.Ростовцева. М.: Просвещение, 1986. 303 с.: ил.
   
2. 
   Лахтин Ю.М., Леонтьева В.П. Материаловедение: Учебник для машиностроительных вузов. 2-е изд., перераб. и доп. М: Машиностроение. 1980. 493 с., ил.
   
3. 
   Материаловедение: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / Г.И.Сильман. М.: Издательский центр «Академия», 2008. 336 с.
   
4. 
   Материаловедение: учебник для студ. учреждений сред. проф. образования / О.С.Моряков. М.: Издательский центр «Академия», 2008. 240 с