Kurs ishi mavzu: Jamg‘arma va investitsiyalar o‘rtasidagi mutanosiblik va nisbatlar

1.1 Jamg'arma investitsiya manbai sifatida
Tejamkorlik investitsiya bilan chambarchas bog'liq. Keng ma'noda investitsiyalar deganda daromad olish yoki ijtimoiy samaraga erishish maqsadida tadbirkorlik va boshqa faoliyatga qo'yilgan barcha turdagi moddiy va boshqa qadriyatlar, shu jumladan intellektual tushuniladi.
O'z-o'zidan jamg'armalar faqat investitsiya manbai hisoblanadi. Haddan tashqari tejash iqtisodiy o'sishni to'xtatadi. Aslida, bu ortiqcha ishlab chiqarish inqirozida namoyon bo'ladigan ortiqcha tovarlar taklifi, shuning uchun jamg'armalarni investitsiyalarga aylantirish muammosi doimo dolzarbdir.
Ushbu jarayonni faollashtirish uchun sarmoyaga moyillik kerak. U bir qancha omillar bilan belgilanadi, ular orasida foiz stavkasi, soliqqa tortish darajasi va inflyatsiya darajasi alohida ahamiyatga ega.
Iqtisodiyot uchun optimal holat jamg’armalar to’liq qo’llanilgan (aylantirilgan) investitsiyalar (J) holatidir, ya’ni S = J. Bunday holatga erishishda foiz stavkasi (r) darajasi muhim rol o’ynaydi.
Keyns kontseptsiyasida jamg'arma va investitsiyalar dinamikasi turli omillarning ta'siri bilan belgilanadi. Jamg’arma daromad S = S (Y) funksiyasi, investitsiyalar esa foiz stavkasi J = J(r) funksiyasidir. Jamg'arma va investitsiyalar o'rtasidagi muvozanatga erishish ko'p jihatdan foiz stavkasining moslashuvchanligiga bog'liq. Shuni ta'kidlash kerakki, ko'rib chiqilayotgan munosabatlarga sarmoya kiritishga moyillik psixologik omil sifatida ishlaydi.
Shunday qilib, daromadlar, jamg'armalar va investitsiyalar o'rtasidagi munosabatlarni sxematik ravishda sarmoyaga moyillik (MPJ) va ishlab chiqarish (P) kabi ayovsiz doira sifatida ko'rsatish mumkin.
Milliy daromad eng muhim makroiqtisodiy ko'rsatkich bo'lib, u mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasini, ijtimoiy mehnat unumdorligini va iqtisodiy o'sish sur'atlarini aniqlash uchun ishlatiladi. Bunda u aholi jon boshiga, xalq xo‘jaligida band bo‘lgan kishiga va hokazo hisoblanadi.
Ishlab chiqarilgan milliy daromad (Y) - yakuniy iste'mol (S) yig'indisi, ya'ni Y = C + S. Milliy daromadni qayta taqsimlash natijasida foydalanilgan milliy daromad shakllanadi, bu umumiy xarajatlar yig'indisi: iste'mol xarajatlari ( C) va investitsion xarajatlar (J).
Y = S + J
Makroiqtisodiyot ishlab chiqarilgan va foydalanilgan milliy daromad qiymat jihatidan teng bo'lganda muvozanat holatida bo'ladi: S + S = S + J. Bu holatda barcha ishlab chiqarilgan milliy daromad aholi va firmalar tomonidan to'liq iste'mol qilinadi, ya'ni samarali talab. erishish. Samarali talab bilan daromad darajasi barcha resurslarni (shu jumladan mehnatni) iqtisodiy aylanmaga to'liq jalb qilishni ta'minlaydi. Haqiqiy amaliyotda bu alohida holat.
Agar ishlab chiqarilgan milliy daromad miqdori aholi va firmalarning hisoblangan xarajatlaridan ko'p bo'lsa, u holda mahsulotning bir qismi sotilmay qoladi va tovar-moddiy zaxiralar ko'rinishida bo'ladi. Bu ishlab chiqarishning qisqarishiga va ishchilarning ishdan bo'shatilishiga olib keladi. U daromadlar va rejalashtirilgan xarajatlar darajalari tenglashguncha davom etadi, ya'ni yalpi talab va yalpi taklif o'rtasida muvofiqlik mavjud bo'ladi.
Yalpi talab ishlab chiqarilgan milliy daromad miqdoridan oshib ketganda, ortig‘i firmalarning tovar-moddiy zaxiralarini rejadan tashqari qisqartirish hisobiga qoplanadi, bu esa yalpi talab va taklif o‘rtasida muvozanat o‘rnatilgunga qadar ishlab chiqarish va bandlikni yanada kengaytirish uchun rag‘bat yaratadi.
Daromadlar va rejalashtirilgan xarajatlar o'rtasidagi makroiqtisodiy muvozanatga erishishda davlat investitsiyasi muhim rol o'ynaydi. Faol davlat siyosati tufayli milliy daromad ortib, ishsizlik kamaymoqda.
Dunyoda aholining jamg'armalari investitsiya kapitalining umumiy hajmining qariyb 80 foizini egallaydi. Shu sababli, aholidan mablag'larni jalb qilish ustuvor chora-tadbirlardan biridir. Shu munosabat bilan ikkita masalani hal qilish kerak
• jismoniy shaxslar uchun jamg‘armalarning yangi shakllarini ishlab chiqish;
• aholi jamg'armalarining xavfsizligini ta'minlash.
Jamg'arma bozorini rivojlantirish uchun tashkil etilgan jamg'armalarning yangi shakllari yaratilmoqda. Anonim depozitlar, hayotni uzoq muddatli sug'urtalash, qimmatbaho metallarga investitsiya qilish va boshqalar.
Keling, birinchi navbatda, qimmatbaho metallarga sarmoya kiritishni ta'kidlaymiz. Oltin savdosi qoidalari butun dunyoda sezilarli darajada farq qiladi. Germaniyada deyarli har bir bankda kichik quyma shaklida oltin sotish bo'limi mavjud. Frantsiyada oltin bilan ta'minlangan "Jiskar obligatsiyalari" keng tarqalgan. 1975 yildan beri AQShda fuqarolarga oltin sotish qayta tiklandi. Rossiya ham oltinni aholiga sotishga ruxsat beradi, ammo bu turdagi jamg'arma hali keng tarqalmagan.
Anonim omonat - aholining shaxsni tasdiqlovchi hujjatlarni talab qilmaydigan tijorat banklaridagi omonatlari. Omonatchining ismi hatto bankka ham ma'lum bo'lmasligi mumkin. Pulni qabul qilish sxemasi bank hisobvarag'idan yoki plastik kartadan pul mablag'larini qabul qilishga o'xshaydi.
Anonim depozit miqdori cheklanmagan. Bundan tashqari, omonatchining shaxsini aniqlash mumkin bo'lmaganligi sababli, hisobvaraqlarga joylashtirilgan mablag'larni sud qarori bilan olib qo'yish mumkin emas. Anonim hisob varaqlarga omonatchilarning katta miqdordagi mablag‘lari jalb qilinadi.
Uzoq muddatli hayot sug'urtasini rivojlantirish bir nechta funktsiyalarni bajarishi mumkin: investisiya resurslari manbai; investitsiyalarning chet elga chiqib ketishiga to'sqinlik qilish; jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlik va fuqarolarning ijtimoiy xavfsizligi tizimining elementi.
Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda investitsion muammolarni hal qilish uchun hayotni uzoq muddatli sug'urtalash keng qo'llaniladi. Shunday qilib, Rossiya Moliya vazirligining NIFI ma'lumotlariga ko'ra, Qo'shma Shtatlarda jami investitsiyalarning 30% gacha hayotni sug'urtalash orqali jalb qilingan moliyaviy resurslarga to'g'ri keladi.
Ulardan birinchisi sug‘urtalanuvchilar uchun soliq imtiyozlarini yaratishdir. Kamida besh yil muddatga hayotni sug'urtalash shartnomalarini tuzadigan korxonalar uchun sug'urta mukofotlari ishlab chiqarish xarajatlariga kiritilishi kerak, bu dunyoning ko'plab mamlakatlarida mavjud. Shu kabi shartnomalar tuzayotgan fuqarolar uchun sug'urta mukofoti soliq solinadigan umumiy daromaddan chiqarib tashlanishi kerak.
Ikkinchi shart - iqtisodiyotda hayotni sug'urtalash orqali jalb qilingan investitsiya resurslaridan foydalanish. Buning uchun sizga kerak:
• hayotni uzoq muddatli sug'urta qilish bo'yicha to'lovlarni faqat Rossiya sug'urtachilari bilan shartnomalar tuzilgan taqdirdagina korxonaning ishlab chiqarish xarajatlariga kiritish;
• jismoniy shaxslarning umumiy soliq solinadigan daromadlaridan hayotni uzoq muddatli sug‘urta qilish bo‘yicha badallar, agar ular milliy sug‘urta kompaniyalariga to‘langan bo‘lsa, chiqarib tashlansin;
Taxmin qilishimiz mumkinki, hayotning uzoq muddatli sug'urtasi aholining jamg'arma shakli va investitsiya resurslari manbai sifatida davlatning iqtisodiy xavfsizligining eng muhim elementi bo'ladi².