Kurs ishi mavzu: Kulonimetriya Kurs ishi rahbari: Roʻzimamatova G. Andijon – 2023 Mundarija

Usul haqida umumiy ma’lumotlar. 1833-1834 yillarda M.Faradey kulonometriya usulining negizini tashkil etgan elektrolit eritmasidan tok o‘tganda ajralib chiqqan modda miqdorining sarflangan elektr miqdoriga (kulon) bog‘liqligi haqidagi qonunlarni ta’riflab berdi. Analiz usuli sifatida kulonometriya XX asrning elliginchi yillaridan boshlab qo‘llanilmoqda. Kulonometriya usuli standartlar talab qilmaydigan mutlaq usuldir. Kulonometrik titrlashni amalga oshirish uchun ham boshqa usullardagi singari standart eritmalarga zarurat yo‘q. Tahlilni o‘tkazish uchun ozgina vaqt ham yetarlidir. Agar potensial nazorat qilib turilsa, usulning selektivlik darajasi yuqori bo‘ladi. Bu usulning aniqligi ham quyidagi shartlar bajarilganda nihoyatda kattadir:
1)elektrolizga sarflangan tokning samaradorligi 100 % ni tashkil etishi yoki u qat’iy aniq bo‘lishi kerak;
2) elektr miqdorini baholashning aniq usuli bo‘lishi kerak;
3) elektr kimyoviy yoki kimyoviy reaksiyaning tugash lahzasini to‘g‘ri topish imkoni bo‘lishi zarur.
Kulonometriya usulining sezuvchanligi ham boshqa usullarga nisbatan ancha yuqori bo‘lib, u nazariy jihatdan 10^-14 M bo‘lib, amalda 10^-9 M ni tashkil etadi. Zamonaviy texnika yordamida kulonometriya usulini osongina avtomatlashtirish mumkin. Kulonometriya usulining mutlaqligi uning faqatgina modda massasini aniqlash uchun emas, balki turli fazalardagi (qattiq, suyuq, gaz) reaksiyalarning stexiometriyasi va kinetikasini tekshirish, elektr kimyoviy jarayonlarda hosil bo‘ladigan moddalarning tabiatini aniqlash, kam eruvchan moddalar va kompleks birikmalarning tarkibini, metallar korroziyasi singarilarni o‘rganish kabi maqsadlarda qo‘llanilishini ham ta’minlaydi.
Klunometriyaning asosiy prinsiplari, elektron tuzilishi va energiya darajalari bilan bogʻliq elektron konfiguratsiyalari bilan bogʻliq. Bu usulda molekullar oʻrtasidagi taʼsiratlar, elektronlar, va molekullar orasidagi elektron gʻildiraklarining tahlili katta ahamiyatga ega. Klunometriya, molekullar oʻrtasidagi elektronlar va ularning bir-biriga taʼsiri haqida tafsilotlar beradi va ularning kimyoviy jarayonlardagi oʻzaro aloqalarini tushuntiradi.
Klunometriya amaliyotida bir qancha texnik usullar ishlatiladi, masalan, spektroskopiya va mikroskopiyalar. Klunometriya usullari yuqori oʻlchamli tasvirlash usullari va chidamli spektroskopiya usullari orqali molekullar sistemalarini taʼrifi mumkin. Ushbu usullar yordamida atom darajadagi tafsilotlar bilan molekullar tizimlarini oʻrganishga imkon beradi.
Klunometriya oʻzining muhimliklaridan biri, odatiy tahlil usullariga nisbatan afzalliklari va imkoniyatlari. Uning yuqori chidamlilik, aniqlik va atom darajadagi molekullar tizimlarini oʻrganishga imkoniyat berish kabi afzallari mavjud. Klunometriyaning cheklovlariga, maʼlumotlarni tahlil qilish va tafsilotlarini oʻqish kabi muammolarga ega boʻlish mumkin.
Klunometriya tushunchalari va usullarining oʻqitishida mustahkam asosiy konsepsiyalarni oʻrganishga va yangi malakali oʻquvchilarni klunometriyaning asosiy prinsiplari, metodlari va tajribaviy koʻnikmalarni tushunishga tayyorlashga ega boʻladi.
Klunometriyaning umumiy maʼlumotlari yuqoridagi tushunchalarni oʻz ichiga oladi va bu sohadagi soʻnggi tadqiqotlar, rivojlanayotgan yoʻnalishlar va mustaqil ishlarni kuzatishga yoʻl qoʻyadi. Klunometriya fizik kimyoda qoʻshimcha tajribaviy va nazariy bilimni oʻrganishning kuzatilgan va muhim bir boʻlimi sifatida muhimligi bilan ajralib turadi.

1.