Kurs ishi mavzu: “oziq-ovqat maxsulotlari logistikasida yetkazib berish zanjirini samarali boshqarishning ahamiyati” Bajardi

2.2 Oziq-ovqat logistikasida transportni boshqarish
Transport siyosati Tesco Buyuk Britaniyadagi samarali logistik faoliyatga ega kompaniyalardan biridir. Kompaniya an'anaviy ravishda yuklarni xaridorlarga va turli do'konlarga yetkazib berish uchun magistral yo'lda yuk mashinalariga qaram bo'lib kelgan va ular yetkazib beruvchilardan tovarlarni sotib olishda ishlatilgan. Biroq, u 2011 yil oxirida temir yo'l xizmatlarini joriy qildi va bu yuk mashinalarining 40 000 ga yaqinini yo'ldan olib chiqib, yaratayotgan harakatini kamaytirish uchun mo'ljallangan edi. ⁶Poezdlar yuklarni kompaniyaning markaziy deposidan tarqatish markazlari va do'konlariga olib boradi, yetkazib beruvchilarning tovarlari esa qaytishda tashiladi. Ushbu logistika tashabbusi uchun Tesco Direct Rail xizmatlari va Stobart Rail bilan hamkorlik qildi. Kompaniya logistika operatsiyalarida foydalanadigan boshqa transport turlariga yuk tashish, mintaqaviy va xalqaro markazlar uchun havo qatnovi va uyga yetkazib berish uchun furgonlar kiradi. Har yili 65 000 ga yaqin Tesco konteynerlari lokomotivlar tomonidan tashiladi, bu raqamni “tez orada” 90 000 taga yetkazish rejalashtirilgan. Ularning ko'pchiligi umumiy tovarlar va atrof-muhit mahsulotlarini olib yursa-da, supermarket o'z vaqtida etkazib berish zanjirlarida yangi mahsulotlar uchun temir yo'ldan tobora ko'proq foydalanmoqda.
Buyuk Britaniya va Irlandiyadagi Tesco kompaniyasining yillik qonuniy operatsion foydasi yoki zarari

Manba: Statista.com
Tesconing yuqori rentabellikka erishganiga bir qancha sabablar bor.

1. 
   Masshtab iqtisodlari: Tesco butun dunyo bo'ylab ko'plab do'konlarni boshqaradi va bu unga ko'lamli iqtisodlardan foydalanish imkonini beradi. Bu shuni anglatadiki, u tovar va xizmatlarni arzon narxda sotib olishi mumkin, chunki u ommaviy ravishda sotib oladi va u o'zining umumiy xarajatlarini ko'p sonli do'konlarga tarqatishi mumkin. Masshtab iqtisodlari uzoq muddatli o'rtacha xarajatlarning (LRAC) pasayishiga olib keladi.
   
2. 
   Diversifikatsiyalangan daromad oqimlari: Tesco turli xil daromad manbalariga ega, jumladan supermarketlar, onlayn oziq-ovqat yetkazib berish, kiyim-kechak va uy-ro'zg'or buyumlari, sug'urta va boshqalar, bu ularga xavfni tarqatish va rentabellikni oshirish imkonini beradi. Bu ham masshtab iqtisodining yana bir misolidir.
   
3. 
   Ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish: Tesco kuchli ma'lumotlarni tahlil qilish guruhiga ega, bu unga o'z mijozlarini yaxshiroq tushunishga va mahsulot va xizmatlari haqida ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilishga yordam beradi. Bu unga rentabellikni oshirish uchun narx belgilash, inventarizatsiya va marketing strategiyalarini optimallashtirish imkonini beradi. Bu borada ularning juda muvaffaqiyatli Clubcard sodiqlik sxemasi o'ynagan roli juda muhimdir.
   
4. 
   Ta'minot zanjirini boshqarish: Tesco samarali va yaxshi boshqariladigan ta'minot zanjiriga ega, bu esa xarajatlarni minimallashtirish va samaradorlikni oshirishga yordam beradi. Bu kompaniyaga narxlarni past darajada ushlab turish va bu tejashni mijozlarga o'tkazish imkonini beradi, bu esa mijozlarni jalb qilish va ushlab turishga yordam beradi.
   
5. 
   Xarajatlarni qisqartirish strategiyalari: Tesco yillar davomida energiya sarfini kamaytirish va logistika jarayonlarini avtomatlashtirish kabi xarajatlarni kamaytirish strategiyalarini amalga oshirdi, bu esa uning rentabelligini oshirishga yordam berdi.
   

Аxborot texnologiyalari XX asrning 80-yillarida korxonani boshqarishning ajralmas qismiga aylangan. Oʼsha paytdan buyon axborot texnologiyalari shiddat bilan rivojlanmoqda va korxonani boshqarishda tobora kattaroq ahamiyat kasb etmoqda. Аxborot texnologiyalari rivojlanishining evolyutsiyasi – firmaning ichida boshqarishning alohida funktsiyalarini avtomatlashtirishdan tortib Internet-texnologiyalardan foydalanish bilan yetkazib berishlar zanjirlarini integrallashgan boshqarishgacha jarayonlarni oʼz ichiga oladi. Ishlab chiqarish va logistikani boshqarish sohasida zamonaviy axborot texnologiyalarining shiddat bilan rivojlanishining boshlanishi MRP (MaterialRequirementPlanning – materiallarga boʼlgan ehtiyojni rejalashtirish) standarti bazasida SAP/R2 - korxonani integrallashgan boshqarish tizimining yaratilishi bilan bogʼlanadi. MRP kontseptsiyasi (keyinchalik MRP-II –Material Resource Planning – moddiy resurslarni rejalashtirish) korxonaning moddiy resurslarini rejalashtirish va boshqarish standartiga aylangan. Parallel ravishda avtomatlashtirilgan konstruktsiyalash tizimlari (CAD), avtomatlashtirilgan sifatni nazorat qilish tizimlari (CAQ) va avtomatlashtirilgan ishlab chiqarishni boshqarish tizimlarini (АSUP/SАM) integratsiyalash gʼoyasi faol tarzda rivojlangan, u kompyuterli-integrallashgan ishlab chiqarish (CIM) nomini olgan.
Yangi ishlanmalarning asosiy yoʼnalishi rejalashtirish jarayonlarini, jumladan firmalararo darajada ham, optimallashtirish uchun moʼljallangan АRS-tizimlar (Advanced Planning Systems – kengaytirilgan rejalashtirish tizimlari) hisoblanadi. Shu bilan birgalikda mijozlar bilan oʼzaro harakatlar tizimlari (CRM – Customer Relation ships Management) va yetkazib beruvchilar bilan oʼzaro harakatlar tizimlari (SRM – Supplier Relationships Management) ham rivojlanmoqda.
9.1 jadvalda korxona va yetkazib berishlar zanjirlarini axborotlar bilan qoʼllab-quvvatlashining yuqorida tasvirlangan rivojlanish bosqichlari keltirilgan.