Kurs ishi Mavzu: Qadimgi Misr va Mesopotamiyada jamiyat va inson haqidagi qarashlar mavzsini o’qitish

Ossuriyaliklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Miloddan avvalgi 1250-yil atrofida Ossuriya butun shimoliy Mesopotamiyani egallab oldi. Ushbu shahar shahar-shtatlarda tashkil etilgan boʻlib, monarxiya mintaqaning ikkita poytaxtida joylashgan edi: Nineviya va Assur. Bu sodir boʻlishidan oldin Ossuriyaliklar Anadolu bilan biznesda ustun mavqega ega boʻlishdi. Oʻsha yarim orolda ular oltin, kumush va bronzani tashish uchun foydalanadigan baʼzi savdo portlarini yaratdilar^[7].

Mesopotamiya, bortma tasvir
Oʻz shohligini oʻrnatmasdan oldin boshqa imperiyalar hukmronligi ostida boʻlgan Ossuriyaliklar ham buyuk jangchi edilar, ular juda zoʻravon deb tanilgan edilar. Ularning temirni zarb qilishni yaxshi bilishlari ularga yaxshi qurollardan tashqari, imkoniyat yaratdi. Uning eng ulugʻvor paytlaridan biri Tiglatpileser I davrida (miloddan avvalgi 1115-1077) boʻlgan. Bu shoh Bobilda Navuxadnazar I ni magʻlubiyatga uchratdi va oʻz hukmronligini Oʻrta er dengiziga qadar kengaytirdi. Biroq, keyingi asrda uning kuchi pasayib ketdi.

Yangi Bobil imperiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bobilning oʻz kuchini qaytarib olishida yana bir semit xalqi - Xaldeylar mas'ul edilar. VII asr oxirida shaharni qayta asos solgan shoh Nabopolassar edi. Uning oʻgʻli Navuxadnazar II taxtni meros qilib oldi va Mesopotamiyaning butun tarixidagi eng muhim hukmdorlardan biriga aylandi. Uning siyosati va bosib olgan fathlari tufayli uning imperiyasi Mesopotamiyadan Suriyaga va Oʻrta er dengizi sohillariga qadar tarqaldi.

Forslar istilosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bobilning bu qayta tiklanishi miloddan avvalgi 539-yilgacha davom etgan, oʻsha paytda Fors shohi Kir shaharni bosib olib, Mesopotamiya boʻylab oʻz hukmronligini oʻrnatgan^[8].

Dehqonchilik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dajla va Furot oraligʻidagi Mesopotamiyaning geografik joylashuvi qishloq xoʻjaligini asosiy iqtisodiy faoliyatiga aylantirdi. Biroq, yomgʻirning etishmasligi daryo havzalaridan uzoqda joylashgan erlarda ekinlarni etishtirishni juda qiyinlashtirdi. Shu sababli mintaqa aholisi oʻz erlariga suv olib keladigan samarali sugʻorish tizimini qurishlari kerak edi. Sugʻorishni yaxshilash boʻyicha texnik yangiliklardan tashqari Mesopotamiyaliklar gʻildirak va shudgorni ixtiro qilganlar. Ikkala elementdan foydalangan holda, ular erni osonroq ishlov berishga muvaffaq boʻlishdi. Eng keng tarqalgan mahsulotlar orasida yormalar (arpa, bugʻdoy, javdar yoki sesame), zaytun daraxtlari, xurmo yoki uzum bor edi.