Kurs ishi mavzu: Qusam Ibn Abbos maqbarasiga ekskursiya tashkil qilish. Topshirdi

QUSAM ibn ABBOS MAJMUASI — Samarqanddagi meʼmoriy yodgorlik (11 —15-a. lar); Shohizinda tarkibida. Majmua turli davrlarda qurilgan masjid, maqbara va chillaxonadan iborat. Qusam ibn Abbos qabri atrofida bunyod etilgan. Majmuaga chortoqning sharqiy ravogʻidagi 2 tabaqali eshik orqali kiriladi. Yoʻlakning oʻng tomonida yuqorisi moʻjaz qafasali bejirim minora (bal. 12 m, 12-a.) saqlangan. Masjid 3 ga boʻlingan, yon tomondagi devor ustunlar yordamchi hujralarga birlashtirilgan. Ichki devorining izorasi sirkori yulduzsimon parchinlar bilan bezatilgan. namoyonlar qoʻsh islimiy sirkori parchinli hoshiya bilan oʻralgan. Mehrobidagi kitobalari ham sirkori parchinlardan naqshlangan. Masjidning sharqida miyonxona boʻlib, uning jan.sharqiy burchagidan maqbaraga oʻtiladi. Dastlab murabba tarhli, gumbaz bilan yopilgan goʻrxona-sagʻana, ziyoratxona va uning ostida joylashgan chillaxonadan iborat maqbara qurilgan. Qusam ibn Abbos sagʻanasi Amir Temur davrida oʻrnatilgan: sagʻana ustma-ust qoʻyilgan 3 ta toʻgʻri toʻrtburchakli va ularning ustidagi 1 egri sirtli, jami 4 qismdan tuzilgan, yon tomonlarining yuzasi zarhal islimiy naqshlar bilan ziynatlangan, ular orasiga Qurʼon oyatlari, hadislar bitilgan. Sagʻanani ziyoratxonadan koʻrish uchun goʻrxonaning shim. devoriga yogʻoch panjara oʻrnatilgan. Keyinroq masjid va b. binolar qurilgan. Bino bagʻallariga muqarnaslar ishlangan, gumbazi sirkor qoplamaga ega. Majmuadagi eshiklar 2 tabaqali oʻymakori nafis naqshlar, suls xatidagi kitobalar bilan ziynatlangan. Majmua tarkibidagi xonalarning tarhiy bogʻlanishi puxta hal etilganligi bilan ahamiyatga ega.

Shohizindaning asosiy me’moriy yodgorligi Qusam ibn Abbos majmuasi hisoblanadi. U bir necha binodan iborat. Uning fil suyagi bilan bezalgan eshiklari 1404-1405 yillarga oid deb ko‘rsatilgan. Bu eshiklarni nafis ish durdonasi deb aytish mumkin.

Shohizinda maqbarasi majmuasi 2001 yilda YuNESKOning butunjahon merosi ro‘yhatiga kiritildi.