Курс ишини ёзиш ва ҳимоя қилиш жараёни қуйидаги босқичлардан иборат

5-mavzu. Qimmatli qog’ozlar qiymatini baholashning metodologik 

asoslari 

 

Topshiriqlar 

 

1.  Quyida  qimmatli  qog’ozlar  qiymatini  baholashning  metodologik 

asoslariga  tegishli  ma’lumotlar  keltirildi.  Ularni  o’rganing  hamda 

shu mavzuga doir kamida 10ta tayanch iborani izohi bilan keltiring. 

 

Qimmatli qog`ozlar qiymatini baholashning yondoshuvlari  

Daromadli  yondoshuv  -  bu  baholash  obyektidan  kutilayotgan 

daromadlarni  aniqlashga  asoslangan  baholash  obyektining  qiymatini 

baholash uslublari majmuidir.  

Qiyosiy yondoshuv - bu baholash obyektini unga nisbatan bitimlari 

qiymatlari to'g'risida ma'lumotlariga ega bo'lgan boshqa shunga o'xshash 

obyektlar  bilan  solishtirish  orqali  baholash  obyektining  qiymatini 

baholash uslublari majmuidir.  

Xarajatli  yondoshuv  -  bu  mulkning  eskirganligini  inobatga  olgan 

holda  baholash  obyektini  tiklash  yoki  almashtirish  uchun  zarur  bo'lgan 

sarf-xarajatlar  miqdorini  belgilashga  asoslangan  baholash  uslublar 

majmui.  

Aksiya va aksiya paketlari baholanayotgan kompaniyaning ichki va 

tashqi  axboroti  to’liq  hajmda  ochiq  bo’lsa,  quyidagi  uslublar 

qo’llaniladi. 

Daromad  yondashuvi.  Daromadga  oid  yondashuv  orqali  olingan, 

aksiyachi  kompaniyaning  narxi  hozirdagi  narx  ko’rsatkichlari  orqali 

ifoda  etilgan,  mulkdorning  kelajakda  kutilayotgan  daromadining 

mablaqi  hisoblanadi.    Analogik  holda,  mulkdor  o’z  biznesini  oldindan 

aytilayotgan  kelajakdagi  daromadlarning  hozirgi  narxidan  kamiga 

sotmaydi.  Tomonlar  o’zaro  ta'sirlari  orqali  kelajakdagi  daromadlarning 

hozirgi narxiga teng keladigan bozor narxiga kelishadi deb hisoblanadi. 

Biznesning  narxi  daromadga  oid  yondashuv  chegarasida  shunday 

aniqlanishi mumkin: 



 

saromoyani kapitallashtirish usuli orqali; 



 

uzluksiz pul ishlab chiqishni diskont qilish usuli orqali. 

Sarmoyani  kapitallashtirish  usuli  –  bu  biznes  narxini  bir  harakat 

orqali 

aniqlash:  yo  berilgan  biznesni  olib  borgandan  olinayotgan 

baholangan  daromadni  kapitallashtirish  koeffitsientiga  bo’lish  yo’li 

---

 

26 

bilan, yo ba'zi multiplikatorga ko’paytirish yo’li bilan. Berilgan uslubda 

pulni uzluksiz ishlab chiqarishning tozasi kapitallashtiriladi.  

Natijada  vaqtda  chegaralanmagan  uzluksiz  daromad  narxi 

kapitallashtirilgan bo’ladi. Berilgan uslub quyidagicha shaklga ega: 

Bozor  narxi  =  Toza  sarmoya/kapitallashtirish  uchun  qo’shilgan 

qiymat. 

Amaliyotda berilgan uslub quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: 

1. 

Moliyaviy  hisbotni  tahlil  qilish,  uning  transformatsiyasi  va 

normallashtirilishi. 

2. 

Kapitallashtirilishi kerak bo’lgan sarmoya kattaligini tanlash. 

3. 

Kapitallashtirish  uchun  qo’yilgan  qiymatning  moslashgan 

qismini topish. 

4. 

Narx kattaligining dastlabkisini aniqlash. 

5. 

Funktsiya bajarmayotgan faollarni tuzatish. 

6. 

Baholanayotgan qismning nazoratga oid yoki oid bo’lmagan 

xarakteriga