27
2. T-sxemadan foydalanib, mavzu bo’yicha xulosalarni
shakllantiring.
Kapitallashtirish koeffitsienti biznesning daromadlari koeffitsient
hisobiga utkazilayotgan maosh sifatida taqdim etiladi. Kapitallashtirish
koeffitsienti diskontlash maoshi asosiga tayanishi mumkin. Shu tarzda, pul
oqimining o’sishi bo’lmaganda kapitallashtirish koeffitsienti diskontlash
maoshiga teng bo’ladi. Shunday qilib, kapitallashtirishning maoshini
aniqlash uchun diskontning maoshini aniqlash zarur. Uni hisoblash uchun
turli xil metodikalar qo’llaniladi:
kapital faollarni baholash modeli;
kumulyativ tuzilish usuli;
kapital narxining o’rta o’lchangan usuli.
Amaliyotda eng ko’p tarqalgan usul kumulyativ tuzish usuli. O’sishning
bir xildagi doimiy sur'ati bilan xarakterlanadigan, barqaror ekonomik
vaziyat sharoitlarida daromadni kapitallashtirish usuli eng ko’p
qo’llaniladi.
Daromadlarning baqarorligiga va/yoki ular doimiy bir xildagi o’sishiga
taxmin qilishning iloji bo’lmagan paytda, diskontlangan pul oqimi usulm
qo’llaniladi.
Diskontlangan pul oqimi usuli kelgusidagi daromadlarni olish va ularni
hozirdagi narx ko’rsatkichlariga o’tkazishni oldindan aytishga
asoslangan. Uning farqli tomoni va asosiy afzalligi shu-ki, u biror – bir
matematik usul bilan izohlab bo’lmayligan daromad oqimining
nosistematik o’zgarishlarini e'tiborga olishga imkon beradi. Berlgan
vaziyat itisodiyoti sharoitida diskontlangan pul oqimini ishlatishga jalb
qiladi, bu esa baholanayotgan biznes narxiga jiddiy ta'sir qiladigan, tayyor
maxsulot, xom – ashyo, materiallar va boshqa komponentlar narxining
o’zgaruvchanligi bilan xarakterlanadi.
Pul oqimini diskontlash usuli quyidagi sabablarga ko’ra boshqa
barcha baholanayotgan usullaridan afzal:
Respublika xususiylashida qo’llanilayotgan yondashuv va usullar
tegishli milliy standartga asoslanadi.
Daromad yondashuvi. Korxona qiymatini baholash (aksiya, ulush,
pay) Pul oqimlarini diskontlash usuli:
bu erda, PV – joriy qiymat; CF – davr davomidagi pul oqimi; FV -
reversiya, korxonaning bashorat davridan keyingi qoldiq qiymat; DR –
distkontlash stavkasi; n – bashorat davrining so’ngi yili.