Kurs ishining maqsadi va vazifalari

4- TOPSHIRIQ SHLISALI BIRIKMALARNING QO’YIM VA O’TKAZISHLARI

O’qlari parallel joylashgan evolventali, uchburchak va to‘g‘ri tish profiliga ega bo‘lgan shlisali birikmalar standartlashtirilgan. Bulardan eng ko‘p qo‘llaniladigan to‘g‘ri yonli profilga ega bo‘lgan shlisali birikmalardir.
ST SEV 188-75 standart bo’yicha bu birikmalarning tishlar va nominal o‘lchamlari
(yengil, o‘rta va og‘ir seriyali) normallashtirilgan.
Shlitsali detallarni biriktirishda ularning D, d va b -ko‘rsatkichlari bo‘yicha uch xil markazlashtirish qo‘llaniladi. Markazlashtirishning turi shlisali birikma ishlash jarayoniga va ishlab chiqarish texnologiyasi bog‘liq.
Topshiriqni bajarish tartibi.

1. 
   Topshiriq variantlar jadvalidan o’z variantingizni aniqlang va birikma elementlariga izox bering.
   
2. 
   Birikma elementlaridagi hamma o’lchamlarning chegaraviy og’ishlarini aniqlang.
   
3. 
   Qo’yim maydonlarining sxemasini chizing:
   
4. 
   «Shlisali vtulka- val » birikmasini va birikma detallarini masshtabda chizing va ularga o’lchamlarni, qo’yim va qo’nimlarini qo’ying.
   

Shlisali birikmalarni qo’yimlari qabul qilingan tartib asosida markazlashtiruvchi yuzalar (D yoki d) va yon yuza (b) yoki faqat yon yuza (b) bo’yicha amalga oshiriladi.
Shisali birikmalarning belgilanishida qo’yidagilar ko’rsatiladi:
− markazlovchi yuzaning belgisi (D, d yoki b);
− tishlar soni –Z, birikmadagi val va vtulkaning D, d yoki nominal o’lchamlari;
− o’lchamlarning maydonlari va o’tqazishlari. Birikmaning shartli belgilash misoli.
D-8*32*36*H7/g6*6*F8/f7
Ichki diametrlar bo’yicha markazlashtirilgan vtulkaning shartli belgisi
D-8*32*36*H7/g6*6*F8/f7
Shu misolda val uchun: D-8*32*36*H7/g6*6*F8/f7

Shlisali birikmalarning o’tqazishlari SТ SEV 188-75 sandartdagi jadvaldan birikmaning ishlash sharoitini inobatga olgan holda tanlanadi. Тopshiriqda esa o’tqazishlar oldindan tanlangan.

Topshiriqni bajarish misoli.

1. 
   Sinov daftarchasining tartib raqami 22. Qo’lanmadagi 4.1 jadvaldan shlisali birikmaga tegishli bo’lgan ma’lumotlarni aniqlaymiz:
   

D-8*32*36*H7/g6*6*F8/f7

` Shlitsali birikmalarda qo’yim va o’tkazishlar bo’limi bo’yicha topshiriq variantlari.

Bu yengil seriyali shlisali birikma bo’lib (4.2-jadval), markazlashtirish yon yuzasi bo’yicha amalga oshirilgan. Tishlar soni z=8, ichki diametr d=32 mm, tashqi diametr D=36 mm va shlisa eni b=6 mm. Tashqi diametr 36 mm bo’yicha o’tqazish H7/g6, bu yerda teshik tashqi diametrining qo’yim maydoni – H7, val tashqi diametrining qo’yim maydoni –g6. Shlisani eni b=6 mm bo’yicha o’tqazish F8/f7, bu erda vtulkadagi ariqcha enining qo’yim maydoni – F8, valdagi shlisa enining qo’yim maydoni – f7. Topshiriqning bu variantida birikmada tashqi diametr D bo’yicha markazlashtirilmagani uchu vtulkani tashqi diametrining qo’yim maydoni
36H7, 4.2 - jadvaldan esa valning ichki diametr o’lchamini va d₁=30.4 mm dan kam emasligini aniqladik.

2. 
   Ilovadagi jadvaldan (ST SEV 144-75) shlisali birikma elementlarining chegaraviy og’ishlarini aniqlaymiz:
   
3. 
   D-8*32*36*H7/g6*6*F8/f7
   

Vtulka	Val
Ariqcha eni (b) Ø 6	Shlitsa eni (b) Ø 6f7
Markazlashtirilmagan diametr (d) Ø 32	Markazlashtirimagan diametr (d) Ø 30.4
Markazlashtirilgan diametr (D) Ø 72H12	Markazlashtirilgan diametr (D) Ø 72d11

4. 
   Qo’yimlar maydonini ixtiyoriy kattalikda chizamiz.
   

5. 
   "Shlisali val-vtulka" birikmasini chizamiz, unga o’lchamlarini,
   

o’tqazishlarni qo’yamiz. Birikma detallarini chizamiz, ularda chegaraviy og’ishlarni ko’rsatamiz (4.4-rasm).

5.