Kurs joybari

Ónimdiń sırtqı korinisi. Tayın ónim cilintarizli ushina qaray azmaz jińishkelengen ustki tárepi aq yamasa sargish-aq (arman gulhayriniki azmaz kúlreń tusli) reńli, uzınlıǵı 35 sm ge shekem, diametri 0, 5 - 1, 5 - 2 sm li túbir bolaklaridan ibarat. Túbir sertola bolganidan sindirilganda ańsatlıq penen sinip tezde titilib ketedi. Ónimdiń ozine tán hidi hám shıyrın mazalı bar.
Ónimdiń mikroskopik dúzilisi. Kesesine kesip tayarlanǵan túbir preparati floroglyutsin hám konsentrlangan xlorid kislota, qara tús eritpesi yamasa metil koki boyogi menen boyaladi son mikroskoptıń kishi hám úlken obektivlarida koriladi. Túbirdiń kondalang kesiminde ekilemshi postloqdagi talshıqlar — steroidlar toparın hám kraxmal donachalariga tola parenxima kletkalarchni korish mumkin. Ayırım iri hám máyeksimon qalta kletkalarında silekey elementlar ushraydı, sonıń menen birge, parenxima kletkalarında druzlar bo„ladi. Ksilema bólegi menen floema arasında kambiy jaylasqan. Ksilema traxeidlar menen o„ralgan úlken suw naylari hám parenxima hujaylaridan shólkemlesken. Ksilemada da kop muǵdarda silekey elementlar, kraxmal donachalar hám druzli kletkalar ushraydı. Úlken hám júdá kop kraxmal donachalar menen tolgan ozak nur kletkaları ksilemadan postloq tárep yonalgan boladi. Silekey elementlı qalta kletkalardı metil koki boyogi yamasa qara tushda boyab korish múmkin. Yogochlanmagan joqarı sapalı túbir talshıqları floroglyutsin eritpesi hám konsentrlangan xlorid kislota tasirida qızıl rangga kirmaydi. Bul reaksiya járdeminde túbirdiń joqarı sapalılıǵın anıqlaw múmkin. Túbir poroshogi (untaqı ) mikroskop astında ko„rilganda, kraxmalga tola parenxima kletkalar, druzlar, silekey elementlı kletkalar, sınǵan talshıqlar hám buramasımon hám de to„rsimon iri suw naylari sınıqların ko„rish múmkin. Túbir quramında 11% ge shekem silekey elementlar, 37% kraxmal, 2% ge shekem L-asparagin, 4% betain, 10, 2% saxaroza hám 1, 7% ge shekem may, pektin hám basqa birikpeler bo„ladi. Gulxayri túbiriniń silekey elementları pentozanlar, geksozanlar hám uron kislotalar birikpelerinen shólkemlesken. Isletiliwi. Qaynatılǵan, qurǵaqlay ekstrakt, untaq (poroshok), sherbet. Kubik formasında qırqılǵan túbir dem alıw yo„llari keselliklerinde isletiletuǵın túrli yig„malar (Species pectoralis hám basqalar ) quramına kiredi. Qaynatılǵan túbirden tek suwıq suwda tayarlanadı (ónimnen silekey element ajralıp shıǵadı, kraxmal suwda erimasligi sebepli qaynatılǵanǵa otmaydi). Dárivor gulxayri o„simligining jer ústki bóleginen ajıratıp alınǵan uglevodlar qospasınan „mukaltin“ atlı dárivor preparat alınadı. „Mukaltin“ preparatini balg„am ko„chiruvchi dári retinde joqarı dem aliw jollari hám opka yalliglanishi keselliklerinde isletiledi.