Kurs joybari

I.1 Darilik gulxayri ósimligininń tarqaliwi hám klassifikaciyasi
Dárilik gulxayri - Althaea Officinalis L; Arman gulxayrisi - Althaea Armeniaca. Gulxayritarizliler - Malvaceae tuqimlasina kiredi. Gulxayri ko‘p jilliq, bo‘yi 150-160 sm keletuǵin shop ósimligi. Tamirpaqali kelte juwan kop basil.Oq tamir sistemali 50sm uzinliqda bolıp joqarı bólimi aǵashlanǵanboladı. Paqalı - bir yamasa bir neshe tik o'siwshi cilindrtarizli kem shaqli tómengi bólegi aǵashlanǵan. Japragi ápiwayı bolıp baldaǵı menen paqalda izbe-iz jaylasqan paqalning joqarı bólegindegileri pútin máyektárizli orta hám tómengileri bolsa úsh yamasa bes bólekli qosımsha japragi mayda jińishke lansettárizli yamasa sızıqtárizli. Japıraq plastinkası ótkir ushlı hám qırlı boladı. Paqal shaqa hám Japragi sertuk bolǵanınan kúlreń-jasıl tusde kórinedi. Gulleri japıraq qoltıig'ina paqal hám shaqları ushina jaylasqan boladı. Gulkesechesi eki qabatlı. Tómengi kishkene kese 8-12 bolekke bóleklengen, ústki kishkene kesesi bolsa bes bólekli. Kishkene kese japıraqları mıywe menen qaladı. Taj japragi 5 bolıp aqshıl qızǵılt reńde ataligi (shańshı ) kóp sanlı. Olar sabaǵı menen birlesip naycha payda etedi. Analıq (tuqımgershilik qánigesi) túyini 15-25 xanalı joqarıǵa jaylasqan. Mıywesi – tegis domalaq kop tuximli qurǵaq mıywe. Iyun ayınan sentyabrge shekem gúlleydi, mıywesi iyuldan baslap jetiledi.
Geografiyalıq tarqalıwı. Salma kól boyida otlaq, toǵay, putalar arasında hám basqa ızǵar jerlerde ósedi. Moldova, Ukraina, Belorus, Rossiyanıń Evropa bóleginiń toǵay -shól zonasında hám Qrim, Kavkaz, batis Sibir, Qazaqistan hám de 0rta Aziyada ushraydı. Ukrainada o'stiriladi. Dárilik gulxayri sahra zonalarda hamda Urta Aziya hám Kavkazning ayırım aymaqlarında tarqalǵan. Dárilik gulxayri sahra aymaqlarınıń ızǵar menen jaqsı támiyinlengen jaylarında, dárya salma, kól boylarinda, jaylawlarda ósedi. Ádetde bul ósimlik onsha úlken bulmagan aymaqlarda tarqalǵan. [2,3,5,8]




I.1 1-súwret (Darilik gulxayri)