Kurs jumisi tema: 1-3-klass «Ana tili hám oqıw sawatxanlıǵı» sabaqlıqlarında berilgen shınıǵıwlardıń mazmunı hám túrleri

Kurs jumısınıń ilimiy jańalıǵı:
Ana tilin oqıtıwda teoriyanı ámeliyatqa bólew de zárúr bolıp tabıladı. Onıń ushın fonetikalıqa hám grammatikalıqadan hár bir tema orfografiya yamasa punktuaciya menen, orfoepiya yamasa sózlik menen baylanıslı halda ótilishi kerek. Bul principni ámelge asırıw ushın grammatikalıq qaǵıydalarǵa uyqas mısallardı janlı sóylewden alıw, qaǵıydalardı bekkemlewde oqıwshılardıń dóretiwshilik oylawın ósiriwge járdem beretuǵın shınıǵıwlardan paydalanıw, olardıń mazmunı hám túrleri jumısımızdıń ilimiy jańalıǵın quraydı.
Kurs jumısınıń dúzilisi hám kólemi: Kurs jumısı dúzilisi jaǵınan kirisiw, tort bólimnen, ulıwma juwmaq, paydalanılǵan ádebiyatlar diziminen turadı, ulıwma kólemi 30 betten ibarat.
1. «Ana tili hám oqıw sawatxanlıǵı» pániniń maqset hám wazıypaları

Ana tili sabaqlarında balalardıń oylaw iskerligin keńeytiwge, olarda erkin pikirlay alıw, ózgeler pikirin ańǵarıw, óz pikirlerin awızsha hám jazba túrde tuwri bayanlawǵa, jámiyet aǵzaları menen erkin baylanısda bóle alıw kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin rawajlantıradı. Ana tili tálimde oqıw páni emes, bálki pútkil tálim sistemasın úyishtiruvchi tálim larayoni retinde qaraladı. Ana tili tálim standartı kórsetkishleri balanıń pikirlay alıwǵa, kórsetilgen pikirdi ańǵarıwǵa hám óz pikir ańǵarıwǵa hám óz pikirin sawatlı, logikalıq izbe-izlikke ámel etken halda bayanlaa alıwǵa úyretiw kózqarastan belgilenedi.

Baslawısh tálim basqıshında oqıwshılardıń ana tili bilimlendiriw tarawı boyınsha tayarlıq dárejesine qoyılatuǵın minimal talaplar tómendegi úsh parametri standart ólshewi arqalı sáwlelendiriledi.

1. 
   Oqıw texnikası
   
2. 
   Ózgeler pikirin hám tekst mazmunın ańǵarıw.
   
3. 
   Pikirdi jazba formada bayanlaw ilmiy tájriybesi.
   

Baslawısh klaslarda oqıwshılar ana tili hám oqıw boyınsha tómendegi bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi iyelewi shárt.

1. 
   Oqıw texnikası boyınsha:
   

Muǵdarlıq kórsetkish, bir minuta 80-90 sózdi óqiy alıw.
Talaplar :
- háriplerdi tuwrı aytılıw etiw;
- sózlerdi tuwrı jazıw;
- gáp sesler uyǵınlıǵıına ámel etken halda tuwri hám obrazlı oqıw;
- gapdagi tinish belgilerin aytılıwda sáwlelendiriw;
- sanaw hám ajıratıw sesler uyǵınlıǵılariidan tuwrı paydalanıw;
- sóz pátlerge ámel qılıw -sesler uyǵınlıǵına ámel qılıw;
- ilimiy termin hám ramzlarni tuwrı aytılıw etiw.

b) Tekst mazmunın hám ózgeler pikirin ańǵarıw, ilmiy tájriybesi boyınsha; Muǵdarlıq kórsetkish, 10 minutadan 4-5 saxifali tekstti oqıp, qayta sóylep bere alıw.

Talaplar
.-awızsha nunqnińtuwrı, tuwri, anıq túsinikli hám tásirli bolıw.
-monologik sóylewdiń tuwri bolıwı.
- diologik sóylewde tásirli, izbe-iz, logikalıq jixatniń anıq bolıwı.
v) Diktant jazba ilmiy tájriybesi;
Muǵdarlıq kórsetkish 75-80 sózden ibarat diktant jaza alıw.
Talaplar:
-orfografiya qátelerge jol qoymaw;
-dóretiwshilik teksttiń logikalıq jixatdan izbe-izligi:-berilgen túsindirmelerdiń anıqlıǵı:
-sózliklerdiń tuwrı hám anıq beriliwi
g) Pikirdi yosma bayanlaw ilmiy tájriybesi boyınsha:
Muǵdarlıq kórsetkish 5-6 gapdan ibarat bolǵan tekstti (pikir ehtyoji menen bolǵan tema tiykarında) jaratıw:
Talaplar:
-tekst degi gáplerdiń mazmunın óz-ara bóǵliqligi hám baylanıslılıǵı kórsetilgen tema sheńberinde qosılıw:-hárip hám tinish belgilerin tuwrı yoxish:
- Sulıw jazıwda qatarlardı tuwrı jaylastırıw;
-suwrette tildiń ańlatpa qurallarından paydalanıwı;
-tekstte sózlerdi tákirarlawdan saqlanıw hám sinonimlerdi qollay alıw;
-tekstte xat baslarınıń pútinligi hám pikir izbe-izligin támiyinlew;
-dawıssız sózlerden paydalana alıw.
Baslawısh tálim juwmaǵında oqıwshılar keminde 20 adam kólemindegi sherni yoddan aytıp bere alıwları shárt. baslawısh tálim mámleket standartı Ózbekistion Respublikası Joqarı Jıynalısınıń IX sessiyasında etilgen «Tálim tuwrısında Nızam»ǵa hám «Kadrlar tayarlaw milliy programması»da hám de ministrler Mekemesi Úzliksiz tálim sistemasında DTS ların islep shıǵarıw hám eńziw tuwrısında”gi 1998 jıl 5 yanvar sheshimine hám «DTS talabı tuwrısında»ǵı nızamǵa tiykarlanǵan halda belgilengen:
Baslawısh tálim boyınsha DTS tı ulıwma orta bilim beriwdiń strukturalıq dúzilisi, mazmunı, oqıwshılardıń tayarlıq dárejesi, oqıw júklemesi kólemine qoyılatuǵın norma hám talaplar kompleksi bolıp, ol mámleketnin normativ hújjeti retinde itibar etilgen.
«Tálim tuwrısındaga»ǵı nızamnıń «DTS tuwrısındaǵı 7-statyasında belgilep berilgen sıyaqlı DTS ları ulıwma orta, orta arnawlı, kásip-xunar hám joqarı tálim mazmunına hám de sapasına qoyılǵan talaplardı belgileydi. Ózbekstan Respublikasınıń barlıq tálim mákemeleri ushın májburiy».
Baslawısh tálim mámleket nızamın turmısqa qollanıw etıwde áhmiyetli basqısh esaplanadi hám ol jaǵdayda ana tili, oqıw tiykarǵı orın iyeleydi. Ana tili programması tómendegi bilimlerdi óz ishine aladı.
1. Sawat úyretiw, klastan tısqarı oqıw hám sóylewin ósiriw.
2. Klasta, klastan tısqarı oqıw hám sóylew ósiriw.
3. Fonetikalıqa, grammatikalıqa, orfografiya hám sóylew ósiriw.